© 2018 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Onen a’n caleterow brâssa ow tùchya palas sten yw an problem a dhowr i’n bal. In poll down yma an dowr ow cùntell heb hedhy ha res yw cafos neb fordh rag y bùmpya in mes. Yn avarr in êtegves cansvledhen Thomas Newcomen a dhesmygyas jyn tan rag pùmpya dowr in mes a boll sten pò a boll glow. An jyn o indelma: yth esa predn poos ow lesca wàr byvot. Dhe’n eyl pedn yth o kelmys chain ha kelmys dhe hedna gwelen ow mos in dadn an dor rag obery an pùmp y honen. Yth o kelmys dhe bedn aral an predn a-ugh an dor chain aral ha kelmys dhodho gwelen fastys dhe byston. An pyston a ylly ascendya ha skydnya ajy dhe jambour airstanch. In dadn an chambour yth esa cawdarn hag in dadn an cawdarn forn glow. Êthen dhyworth an cawdarn a vedha skîtys aberth i’n chambour hag indelha an pyston a wre ascendya. Hedna a vydna gorra pedn aral an predn dhe’n dor hag iselhe gwelen an pùmp. Ena dowr yêyn a vedha skîtys aberth i’n chambour rag yêynhe an êthen ha formya hanter-gwacter pò ‘semi-vacuum’ in chambour. Hedna a vydna alowa an pyston dhe godha arta in udn lyftya gwelen an pùmp wàr an tenewen aral. Yth hevel fatell wre an jyn-ma adro dhe dhewdhek kelgh pò ‘cycles’ kenyver mynysen. Dell hevel yth esa an kensa jyn tan a’n sort-ma owth obery in Whel Veur ogas dhe Hellys in Kernow mar avarr avell mil seyth cans ha pymthek. Y feu cansow a jynys a’n sort-ma gwrës hag ûsys i’n êtegves cansvledhen dres oll Breten Veur ha wàr an Brâstir kefrÿs. Yth esa afles brâs bytegyns ow longya dhe jyn Newcomen. Pàn vedha an êthen skîtys aberth i’n chambour an chambour a vedha tobm, saw wosa recêva an dowr yêyn an chambour a vedha yêyn arta. Ytho radn vrâs a’n nerth ûsys rag obery an jyn a vedha consûmys rag tobma an chambour yêyn. James Watt, an jynor Albanek, a dhesmygyas form amendys a jyn Newcomen. In y jyn amendys ev ny vedha an êthen yêynhës dhe dhowr i’n chif-chambour saw in chambour specyal rag an porpos. Ytho ny vedha res a gebmys power rag obery an jyn. Hèn o a brow brâs spessly in Kernow rag glow o scant i’n pow. Thomas Newcomen a veu genys in Dewnans. Gans jyn Newcomen in Kernow bytegyns y talathas an ûsyans a nerth êthen rag an wheldro dywysyansek.