(13) Poblegeth pò Repùblyk - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

Rag an ger Sowsnek ‘republic’ yma Nance ow comendya repùblyk. Saw wàr fùndacyon an ger Godhalek poblacht ‘republic’ me ow honen a dhesmygyas poblegeth, ger a veu gwelys in prynt rag an kensa prës i’n bledhydnyow try ugans. Hevleny yma pobel Wordhen ow remembra rebellyans repùblycan cans bledhen alebma, wharvedhyans a lêdyas wàr an dyweth dhe anserhogneth Wordhen. Pàn veu Wordhen gwrës stât hy honen in mil naw cans dew deg dew nyns o hy poblegeth mès frankstât ‘free state’, term o benthygys dhyworth hanow Frankstât Orenj ‘the Orange Free State’ in Soth-Afryca. Adro dhe bymthek bledhen wosa fùndacyon Frankstât Wordhen y feu drës ajy corf lahys nowyth hag in le an Governour Jeneral an stât a gafas presydent rag an kensa prës. Deg bledhen wosa hedna Wordhen a asas an Kemeneth Bretednek pò ‘Commonwealth’ ha governans an pow a dheclaryas y vos poblegeth. Mater a bris ytho yw an tybyans ‘poblegeth’ in Wordhen, hag yma radn vrâssa an bobel ow consydra aga fow dhe vos poblegeth hag y aga honen dhe vos poblegethoryon pò repùblycans. Ny worama bytegyns yw an tîtel-na dendylys gans an stât-ma na gans y dregoryon. Poblegeth yw stât nag eus mytern pò myternes na tîtlys a nobylta ino, hag ytho le may ma pùb cytesen eqwal an eyl dh’y gela dhyrag an laha. Saw pàn veu degemerys an corf lahys in bledhydnyow try deg an gansvledhen dhewetha, yth o an dhogven Catholyk yn tien. Yth esa va ow ry tyller specyal dhe’n Eglos Catholyk Roman, hag yth o dyscans socyal an Eglos apert ino: rag ensampel, warlergh hy maryach ny vedha cubmyas dhe venyn lavurya na felha avell descadores, clâvjiores pò stâtservyades; pelha dyfednys o dydhemedhyans pò ‘divorce’ hag andenythyans pò ‘contraception’. Kyn nag usy an artyklys-na i’n corf lahys namoy, yma an radn vrâssa a scolyow elvednek an stât in dadn arlottes an Eglos Catholyk whath, hag yth yw prownter an bluw Gatholyk caderyor bord an scol. Pelha yma an radn vrâssa a’n clâvjiow poblek owth obery herwyth penrewlys Catholyk Roman. Res yw avowa fatell yw Wordhen whath stât Catholyk. Saw in gwir-boblegeth pùb cytesen yw eqwal. Rag hedna y talvia dhe boblegeth bos leg pò secùlar, heb gwil vry arbednek a grejyans vëth. Indella an Stâtys Udnys ha Frynk yw poblegethow. In Wordhen bytegyns mars osta Protestant, Yêdhow, Hindû pò den heb crejyans vëth, yth esta whath in dadn dysfaverans, hag ytho cytesen secùnd gradh. Abàn wharva an mothow arhansek in Wordhen nebes bledhydnyow alebma, yma pobel ow côwsel obma adro dhe greatya Poblegeth Nowyth. Saw an gwiryoneth yw na veu Wordhen anserhak poblegeth bythqweth. Nyns eus othem a boblegeth nowyth saw a boblegeth rag an kensa prës.