© 2019 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
An ger tro ‘turn’ yw kefys in Kernowek Cres i’n lavarow drog-tro ‘an evil turn’ ha wàr neb tro ‘at any turn, at any event’. Moy kebmyn yw an element tro i’n adverb adro ‘round about,’ rag ensampyl i’n lavar i’n pow adro, hag i’n rag-er pò ‘preposition’ adro dhe, rag ensampyl in Resurrexio Domini:
me a dhug cùrun a spern
neb try our adro dhe’m penn.
Dell hevel growndys wàr tro yw an ger troyll. Nyns yw troyll destys ma’s in radnyêth Sowsnek Kernow, le may ma va ow sygnyfia ‘a short row on the sea; a feast’. Dre lycklod an styr ‘feast’ a dheuth dhyworth an mênyng gwredhek ‘spin, turn,’ ow referrya dhe bobel ow mos adro, hèn yw, ow tauncya. Yth hevel inwedh bos troyll goos nessa an ger Kembrek troell ‘wheel, circle’ ha Bretonek troell ‘convolvulus.’ Wàr troyll yth yw growndys an ger troyllya ‘to turn, to spin.’ Yma Lhuyd ow ry dhyn pollen troyllya gans an styr ‘ditch, moat.’ Moy lyckly ywa bytegyns fatell o ‘whirlpool, eddy’ styr gwredhek pollen troyllya, hèn yw ‘a turning pool.’ Mars yw hedna gwir, ena yth yw troyllya an ger teythiak rag ‘to turn’, kyn nag ywa kefys i’n tyller vëth i’n textow. In Kernowek tradycyonal an ger ûsys rag ‘a turn’ yw torn ha ‘to turn’ yw trailya. Gesowgh ny dhe veras ortans an eyl warlergh y gela. Yth yw torn gwelys in lavarow kepar ha lies torn dâ ‘many good turns’, pana lowr torn ‘how many times’ ha try thorn ‘three times’. Yma i’n torn-ma, i’n tor’-ma ow mênya ‘at this turn, at the moment’ hag yth yw kefys moy ès degweyth warn ugans. Torn heb mar a veu benthygys dhyworth turn, torn in Sowsnek Cres. Ow tùchya an verb trailya ‘to turn,’ yth hevel fatell yw trylya an form moyha avarr in Kernowek, rag ensampyl i’n Passyon Agan Arlùth:
yma unn gwas marthys prowt
oll an cyta ow trylya.
Yma dyw form unsylabednek a trylya: tryl ‘turn!’ gorhemynek pò ‘imperative’, ha y tryl ev ‘he turns, he will turn’ present-devedhek. Tryl a ros treyl, poran kepar dell ros ky > kei, chy > chei ha ny > nei. Trylya, an form avarr, a veu benthygys dhyworth trillen ‘to turn, to roll’ in Sowsnek Cres. Chaucer, rag ensampyl, a scrif:
If you list bidde hym thennes gon
Trill this pyn and he wol vanysshe anon.
‘Mar mynta erhy dhodho dyberth alena,
trail an pynn-ma hag ev â mes a wel dystowgh.’
Apert yw ytho y feu an ger Kernowek torn ‘turn, occasion’ ha trylya, trailya ‘to turn’ aga dew benthygys dhyworth Sowsnek Cres. Kynth yns y geryow Sowsnek in aga devedhyans, nyns eus rêson vëth dhe sevel orth aga ûsya.