(194) Cunys, glos ha kesow - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

I’n gân Nadelyk ‘Good King Wenceslas’ yma an lînen: ‘When a poor man came in sight gathering winter fuel.’ Ny yll an ‘winter fuel’ bos ken tra vëth ès gwelyny predn. Dell usy ow wharvos nyns o Wenceslas mytern; ev o Dûk Bohêm, erna veu va ledhys gans party y vroder Boleslav, tebel-was. Yth hevel dhyworth an gân fatell esa lowr a brednyer dhe gafos in Bohêm in dedhyow Wenceslas. Heb mar y fedha prednyer leskys wàr an tan in Kernow kefrÿs. Cunys yw an ger rag hedna. In Passio Christi yma an tormentours owth omglôwes yêyn hag ytho owth anowy tan. Onen anodhans a lever:

Cowetha, hedhowgh cunys

ha me a wheth gans meur gris

may tewo an tan wharê.

James Jenkins a lever: Ny dal dis perna cunys wàr an saw ‘you ought not buy firewood by the load.’ Saw gesowgh ny dhe soposya na ylly prednyer bos kefys, pandra yllens y ûsya rag sensy aga honen tobm lowr i’n gwâv yêyn? Y fedha cawgh buhas pò ‘cow dung’ sehys hag ûsys avell devnyth dhe lesky in Kernow bys i’n nawnjegves cansvledhen. Hèn yw gelwys glos in Kernowek rag ensampyl in Creacyon an Bÿs. Nyns yw Caym pÿs dâ dhe lesky ÿs ha frûtys avell sacryfîs dhe Dhuw, ytho ev a lever:

Me a gùntell dreyn ha spern

ha glos dha lesky heb bern

hag a wra bùsh brâs a vog.

Yth yw glos leskys whath in lies tyller i’n bÿs saw nyns ywa ûsys na felha in Kernow. Tra aral dhe lesky wàr an tan yw kesow pò ‘peat’. An form udnyk yw kesen ‘piece of turf, peat’. Kesow yw cùntellyans a stoff losowek hanter-pedrys neb yw kefys in towarhegow pò ‘peat bogs’. I’n hâv yma darnow bian pedrak gwrës a’n kesow glëb gans pal arbednyk, ha gesys yns y ena in howl dhe dheseha. An ober a drehy an kesow yw lavur crev ha pòr gales wàr an keyn. Yma an ober campollys i’n lavar rës gans Pryce: Whelas tus dha trehy kesow ‘seek men to cut turf.’ Pàn vo an kesow sëgh yn tien, y yw degys tre hag ûsys wàr an tan i’n gwâv. Kesow yw leskys wàr an tan in lies tyller in Wordhen whath, hag golok kebmyn yw gweles crug a gesow ryb meur a dreven wàr geyn pow. Y fedha kesow trehys in Gwlas an Hâv i’n dedhyow eus passys ha, dell welsyn ny, in tyleryow in Kernow kefrës. I’n present termyn yma auctorytas an Udnyans Ewrôpek ow whelas strotha myns an kesow alowys dhe vos trehys in certan towarhegow i’n powyow an Udnyans. Pelha yma project sodhogyl ow mos in rag in Kernow dhe dhasvêwa towarhegow Goon Brèn (‘Bodmin Moor’). Wotyweth yma nebes towarhegow bian whath wàr an Lysard i’n west a Gernow. I’n get-testen-ma a les ywa fatell yw Erica vagans ‘Cornish heath’ kefys wàr an Lysard, saw scant nyns yw an plans kefys in ken tyller vÿth. In radnyêth Sowsnek Kernow E. vagans yw aswonys avell ‘kekezza.’ Dell wrug vy comendya kyns lebmyn, an hanow-na a yll bos sempelheans in Sowsnek a’n form wredhek in Kernowek *clegh kesow pò ‘bells of the peatland’, hanow usy ow tesedha yn perfëth rag flourys an grug-ma.