© 2020 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
In Porth Pyra in Kernow y fedha clôwys an gwersyow-ma
Jack-the-lantern, Joan-the-wad,
That tickled the maid and made her mad,
Light me home, the weather’s bad.
Yma an ger ‘wad’ i’n tîtel ‘Joan the Wad’ ow styrya fardel a gala rag gwil fakel pò ‘torch.’ Joan the Wad ytho yw Jowana an fakel. Leverys o hy dhe vos myternes an spyryjyon ha dhe ûsya hy golow rag dysqwedhes an fordh dhe bobel orth golow nos. I’n ugansves cansvledhen yth esa cowethasow in Kernow ow provia fygùrys bian gans an hanow ‘Joan dhe Wad’ ha pobel a wre perna an fygùrys-na ha’ga don adro gansans dhe dhry fortyn dâ dhodhans. In gwiryoneth yth hevel nag yw ‘Jack the Lantern’ ha ‘Joan the Wad’ ma’s henwyn dyffrans rag an keth tra, neb yw aswonys in Sowsnek avell ‘Will o’the wisp.’ Onen a’n henwyn Bretonek yw tan noz, ha dre rêson a hedna Nance a gomendyas tan nos rag ‘Will o’the wisp’ in Kernowek. Tan nos yw golow coynt ha kevrînek usy ow lêdya pobel wàr stray i’n nos hag y ow kerdhes ogas dhe gersegow pò ‘marshy places’. Del welsyn ny, yth yw an tan nos kelmys gans an bobel vian in Kernow. In Kembra yn fenowgh yth ywa kelmys gans an Pwca pò bùcka nos. Yth esa whedhel in Wordhen dhe styrya gwredhyow an tan nos. Yth esa den henwys Jackys Medhow, neb a dùllas an Jowl mar skentyl na ylly an Jowl kemeres posessyon a’y enef. Yth o Jackys re gamhensek bytegyns dhe vos alowys aberth in gwlascor nev, ha ny ylly an Jowl y recêva in iffarn. Jackys o dampnys ytho dhe wandra dres an bÿs rag nefra. Saw Jackys a besys an Jowl dhe ry neb golow dhodho rag dysqwedhes an fordh i’n tewolgow. Satnas a dôwlas wàr y lergh côlyn bew mes a iffarn. Pàn wrug Jackys cafos an golow-na, ev a’n gorras in tùrnypen wag, hag indelha y feu gwrës kensa lantern Nos Calan Gwâv. Y feu an whedhel-na desmygys heb mar rag styrya an hanow ‘Jack o’lantern’ ow referrya dhe’n tan nos. Yma sciensydhyon agan dedhyow ny acordys fatell yll wharvedhyansow an tan nos bos styrys yn naturek. Yma poder organek in kersegow hag in tyleryow devrak erel ow formya an kes-stoffow organek, fosfîn, dîfosfân ha methân. Dre rêson an kensa dew ges-stoff dhe gemeres tan peskytter may whrellons tùchya an oxygen i’n air, y yw lowr dhe anowy an methân usy meur anodho present. Yth hevel fatell yw lowr an gass anowys dhe dhenythy an golow aswonys avell tan nos. Nyns yw an wharvedhyans mar gebmyn hedhyw i’n jëdh avell i’n dedhyow coth, rag meur a’n gersegow i’n enesow-ma re beu desehys.