(250) Edward Jenner - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

Dell hevel yma radn an poblans gwethys dhyworth an cùrunvîrùs, rag y fowns y clevejys pò ‘infected’ i’n termyn eus passys dre gen cùrunvîrùs haval dhe CovidNawnjek; ytho yma aga system owth aswon an vîrùs nowyth hag ow formya gorthcorfow pò ‘antibodies’ rag batalyas wàr y bydn. Pobel neb yw gwethys indelha a vetyas an cùrunvîrùs aral-na pàn wrussons y sùffra anwos kebmyn pò ‘common cold,’ rag an anwos kebmyn yw causys dre lies vîrùs dyffrans ha meur anodhans yw cùrunvîrùsow haval in part dhe CovidNawnjek. An wharvedhyans-na, an corf dhe ry imûneth dhe nebonen dhyworth vîrùs dre rêson ev i’n termyn passys dhe sùffra vîrùs aral haval dhodho, yw gelwys crows-imûneth pò ‘cross-imunity.’ In dedhyow coth pockys munys ‘smallpox’ o plag uthyk. In Ewrop i’n êtegves cansvledhen an pockys munys o cablus rag mernans cans mil berson pùb bledhen. An cleves a wre ladha adro dhe’n pympes radn a’n bobel a wre y gachya. Pynag oll na veu ledhys der an dysês, yn fenowgh o dall remnant y vêwnans. Mar ny veu an clâv dallhës, oll y grohen a vedha merkys gans pockys. Attentys a vedha gwrÿs dhe dhyffres pobel warbydn an pockys munys dre worra nebes a lydn podrek pò ‘pus’ dhyworth den clâv a’n pockys munys in dadn grohen den yagh. Hedna in Sowsnek o gelwys ‘variolation’ hag aswonys o an practys in Eynda hag in Cathay dhyworth an dedhyow avarr. Dell o ûsys an practys a wre soweny dhe scodhya an den yagh dhyworth pockys munys, saw re venowgh an den yagh a vedha ledhys der an dyghtyans y honen. Edward Jenner a veu genys in Pow an Sowson in mil seyth cans pymp deg naw. Pàn o va tredhek bloodh ev a glôwas lethvyrgh yonk ow terivas yn lowen na vedha hy fâss nefra defolys der an pockys munys, drefen hy dhe sùffra solabrës pockys buwgh pò ‘cowpox’. Pockys buwgh a vedha kechys gans lethvyrhas hag y ow codra buwhas clevejys, rag an dysês a ylly lebmel dhia vuwhas dhe vab den. Nyns o pockys buwgh mar ahas na mar beryllys avell pockys munys. Pelha an person neb a sùffras pockys buwgh o saw dhyworth pockys munys oll y dhedhyow. Pàn wrug Jenner tevy in bàn ev a veu medhek. Tro ha dyweth an êtegves cansvledhen avell prevyans ev a gemeras lydn poder dhyworth an curyogas a bockys buwgh wàr dhêwla lethvyrgh yonk. Ena ev a wrug trogh wàr vregh maw bian êth bloodh ha gorra an lydn i’n trogh. An maw o saw dhyworth pockys munys alena rag ha’n dyghtyans-na a spredyas. Dre rêson an sawment dhe vos provies dre bockys buwgh, Jenner a elwys y vreghyans ‘vaccination’ dhyworth an Latyn vaccinus ‘ow pertainya dhe vuwhas’. Dyghtyans Jenner o exampyl dâ a grows-imûneth complys genef solabrÿs. Yth o va kefrÿs dallath a’n practys kebmyn a vreghyans. Dyghtyans Jenner a veu gwellhës dres an bledhydnyow saw an bednrêwl a remainyas an keth. Dre rêson a vreghyans kebmyn i’n ugansves cansvledhen, menowghter an pockys munys a veu lehës nebes ha nebes. An câss dewetha a veu aswonys i’n vledhen mil naw cans seyth deg seyth in Somâlya in Ÿst-Afryca. I’n vledhen mil naw cans ha peswar ugans Kescowethyans Yêhes an Bÿs (an WHO) a dheclaryas fatell o pockys munys gyllys yn tien dhyworth an norvÿs.