© 2021 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
An airen pò jyn neyja yw pos’ha ès an air. Fatl’yll an jyn ytho remainya i’n air? Yma hedna ow wharvos dre rêson a dhew factor: kynsa drefen an airen dhe vos ow mos yn uskys ha nessa dre rêson a formyans an eskelly. Askel an airen yw shâpys in hy threustrogh in maner may fÿdh an air ow passya moy uskys dres enep avàn an askel ès an air dres an enep awoles. Yma an dyffrans-na ow provia lyftyans. Yma an lyftyans ow sensy an jyn i’n air hadre vo va ow qwaya uskys lowr. Yma airednow bytegyns na’s teves jyn vÿth. Ny yllons y ytho ascendya i’n air der aga fower aga honen. Res yw dhe airen usy jyn pò jynys dhedhy tedna an secùnd airen aberth i’n ebron. Poken an lewyth a yll launchya y jyn dhyworth top a vryn pò dhyworth ken tyller uhel. Airednow heb jyn yw gelwys gwylanellow in Kernowek. In Sowsnek y yw gelwys ‘gliders’. Yma lies ragresor in istory an gwylanellow, saw an den brâssa anodhans o Otto Lilienthal. Ev a veu genys in Anklam in ÿst a Jermany i’n vledhen mil eth cans peswar deg eth hag a gafas adhyscans avell jynor. Ev a wrug lies prov gans gwylanellow, worth aga launchya dhyworth tyleryow uhel. Ow kesobery gans y vroder Gustav, Otto Lilienthal a wrug moy ès dyw vil neyj in gwylanellow byldys gansans. Lilienthal a dhyscudhas lies tra ow tùchya neyja gwylanellow. An skians a wrug ev cùntell in mater a gontrollyans gwylanellow o a brow in termyn esa ow tos dhe’n Vreder Wright, pàn wrussons y spêdya dhe neyja in airen jyn-herdhys. In mis Est mil eth cans naw deg whegh in cres neyj Lilienthal a gollas controllyans a’y wylanel ha codha wàr an dor dhyworth uhelder naw troos’hës. Ev a verwys dew dhëdh warlergh hedna hag ev eth ha dew ugans bloodh. Gwylanellow o a brow in strîvyow breselek, yn arbednek in Secùnd Gwerryans an Bÿs. Gwylanellow brâs a vedha ûsys rag carya parashûtydhyon, tancow ha kerry ervys. Gwylanellow a veu ûsys orth dallath Goreskyn Normandy in mil naw cans peswar deg peswar. In Oberyans Lowarth Losow (‘Operation Market Garden’) i’n Iseldiryow an keth bledhen y feu moy ès dyw vil ha hanter a wylanellow ûsys. Kyn na wrug an oberyans-na soweny, y whrug moy ès dyw vil ha try hans a’n gwylanellow londya soudoryon ha daffar omlath dhe’n tyleryow determys. Nyns yw gwylanellow ûsys in batalyow na felha in agan dedhyow ny. Tyller an wylanellow re beu kemerys gans troaskelly. Hedhyw i’n jëdh wàr an tenewen aral yth yw gwylanellow ûsys rag sport. Yth yw an gwylanellow arnowyth pòr ledan. Dell yw ûsys y yw gwrës a dhevnyth fest scav, rag ensampyl, fîbweder, fîber carbôn pò ‘kevlar’. Yma frosow tobm i’n air ow wharvos yn naturek hag yma an re-na owth alowa dhe wylaneloryon agan dedhyow ny ascendya yn uhel in aga lestry scav. I’n vledhen dyw vil ha whegh dew lewyth in Oregon, Stâtys Udnys Ameryca, in aga gwylanel a dhrehedhas uhelder moy ès hanter-cans mil troos’hës.