(303) Hugo Grotius - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

In agan dedhyow ny yth on ny ûsys dhe dhew dra usy ow pertainya dhe omdhegyans powyow: laha kesgwlasek ha trespasseth gwerryans. Yma laha kesgwlasek ow styrya an rêwlys mayth eus powyow dyffrans ow kescowethya an eyl gans y gela dredhans. Yma trespasseth gwerryans ow mênya dêdys gwrës in batalyow pò in conqwest a bow gans pow aral nag yw compes ow tùchya dyghtyans prysners, rag ensampyl, pò ow tùchya gwiryow pobel nag usy ow kemeres part vëth i’n omlath. Yth yw laha kesgwlasek ha’n nôcyon a drespasseth gwerryans growndys wàr dybyansow ha scrîvyow an Iselalman pò ‘Dutchman’ Hugo Grotius (pò Hugo de Groot). Ev a vewas i’n secùnd hanter a’n whêtegves ha’n kensa hanter a’n seytegves cansvledhen. Ev a veu genys in Delft i’n Iseldiryow, le mayth o scolor brâs y sîra. Hugo a entras in ûnyversyta Leiden pàn o va pòr yonk. Warlergh gasa an ûnyversyta ev a veu laghyas. In bledhydnyow wàr dheg a’n seytegves cansvledhen y wharva strif wherow i’n Iseldiryow in mesk dyvînys pò ‘theologians’. Wàr an eyl tu yth esa an Calvynydhyon, esa ow cresy in predestnans stroth: hèn yw dhe styrya, certan pobel dhe vos dôwysys dhyrag dorn gans Duw dhe vos selwys, ha re erel dhe vos destnys gans Duw dhe bùnyshment eternal. Wàr an tu aral yth esa sewysy Arminius, neb o moy lybral ha godhevus. Hugo Grotius a faveras Arminius hag a screfas pamflet ow teclarya nag o otham dhe cytesen vëth ma’s avowa dew dra: exystens Duw ha’y ragwelesygeth pò ‘providence;’ avês dhe hedna opynyons dyvers a dalvia bos alowys, rag y o maters pryveth. I’n vledhen mil whegh cans ha nawnjek Seneth Dort a dhetermyas fatell o eretyk Arminius. An strif inter an Calvynydhyon ha’n Armynyans a dhysplêgyas avell omlath polytyk inter Maurice Pensevyk Orenj, rewlyas an Iseldiryow, hag elementys erel i’n Repùblyk. Hugo Grotius a veu sêsys, drÿs dhyrag an gort ha dampnys dhe bryson rag y vêwnans. Gans gweres y wre’ty ha’y servyades, Grotius a scappyas mes a’n pryson in cofyr lyfryow. Ev a asas an Iseldiryow ha mos dhe Parys. In Frynk i’n vledhen mil whegh cans dew dheg pymp Grotius a dhyllas lyver (screfys in Latyn, dell o ûsys i’n dedhyow-na) De jure belli et pacis (‘Adro dhe’n laha ow tùchya gwerryans ha cres’). An ober-na yw consydrys an fùndacyon a’n laha kesgwlasek. I’n Osow Cres dyscans an Gristoneth a brovias rêwlys dysclêr rag omdhon in gwerryans. Grotius êth pelha hag a whythras an penrêwlys selvenek ow tùchya, in mesk taclow erel, dyghtyans dengerenjedhek a’n vyctyms a werryans. Warlergh Kensa Gwerryans an Bÿs y feu cort gesgwlasek settys in bàn in An Hag, chif-cyta an Iseldiryow. Yma an gort-na in dadn an tîtel ‘An Gort Gesgwlasek a Jùstys,’ whath owth esedha in An Hag avell scoren a’n Nacyons Udnys. Kyn feu Hugo Grotius exîlys dhyworth an Iseldiryow dre rêson a’y dybyansow godhevus, yma an Gort Gesgwlasek in chif-cyta y bow genesyk ow qwythresa whath in agan dedhyow-ny ha wàr an fùndacyon a scrîvyow Hugo Grotius y honen.