© 2022 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Ny oll re glôwas adro dhe gethyon in Ameryca hag in enesow an Mor Carybean. An bobel wydn a gemeras kethyon dhyworth Afryca ha’ga honstrîna dhe wonys tobackô, coton ha shùgra. Dell o ûsys ny vedha an gethyon dhu kechys gans an bobel wydn. In Afryca esely a dribys galosek a wre cachya esely a dribys erel gwadnha agessans aga honen ha’ga gwertha dhe’n Ewropeans avell kethyon. Kynth o an Sowson dhe gably in kenwerth an gethyon, nyns o kethneth alowys dre laha in Pow an Sowson y honen dhyworth dallath an êtegves cansvledhen. Y feu kenwerth kethyon forbyddys in posessyons Bretednek i’n vledhen mil eth cans ha whe. I’n Stâtys Udnys ny wrug kenwerth kethyon gorfenna bys i’n vledhen mil eth cans whe deg pymp, hèn yw warlergh an gwerryans dynasek. Nyns yw aswonys bytegyns nag o kenwerth kethyon dhe Ameryca an udn sort a genwerth kethyon in Ewrop. Inter an pymthegves cansvledhen ha cres an nawnjegves cansvledhen yth esa morladron dhyworth côstys Afryca North ow sêsya pobel wydn in nùmbers brâs. Yth esa marhasow brâs a gethyon wydn ow floryshya inter an bledhydnyow-na in Marockô, Aljêrya, Tûnysya ha Lybya. Yth esa an marhasow-na ow plejyowa pàn esa an stâtys-na consydrys dhe vos in dadn arlottes an Ottomans. In gwiryoneth y o anserhek. Y whre marhasow kethyon gwertha Ewropeans, o kechys gans morladron dhyworth Afryca North in assaultyansow warbydn gorholyon hag in ewhiasow warbydn trevow côstys dhia Italy bys in Spayn, Portyngal, Frynk, Pow an Sowson, an Iseldiryow ha traweythyow mar bell avell Îslond. An screfor Miguel de Cervantes a veu soudour saw i’n vledhen mil pymp cans seyth deg pymp ev a veu sêsys gans morladron dhyworth Afryca North ha spêna pymp bledhen in captyvyta. Wàr an dyweth daspren a veu pës ragtho hag ev a veu fries. Yma Enys Lùndy in Mor Havren ogas dhe gost North a Dhewnan. I’n vledhen mil whe cans dew dheg seyth company a vorladron dhyworth Afryca North a sêsyas an enys ha bys pedn pymp bledhen y a wre cachya pobel wydn ha’ga danvon dhe Ajiers dhe vos gwerthys avell kethyon. Yma an istoryan Robert Davies ow reckna fatell veu kechys inter udn mylyon ha mylyon ha qwarter a Ewropeans gans morladron dhyworth Afryca North inter an pymthegves ha’n nawnjegves cansvledhen. Nyns usy pùb whythror owth acordya gans an nùmbers-na ha res yw perthy cov fatell veu meur a bobel bagan dhyworth an Ÿst a Ewrop sêsys gans morladron hag inwedh meur a bobel dhu dhyworth an West a Afryca. Pelha res yw remembra fatell esa kenwerth brâs a gethyon dhu hembronkys gans an Arabs i’n Ÿst a Afryca. Oll an gethyon-na a vedha gwerthys dhe’n Tùrkys ha dhe dus rych in Eynda hag in Cathay kyn fe. Kyn feu lahys passys gans an Tùrkys orth dyweth an nawnjegves cansvledhen, y fedha kethesow gwerthys whath i’n empîr Ottoman mar holergh avell an vledhen mil naw cans hag êth. In gwir yth o kethneth a venenes avell hôrys radn essensek a system kethyon an Tùrkys dres oll istory aga empîr.