© 2022 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yth yw losowen kefys in Mexyco gelwys Agave. Hy hanow Kernowek yw losowen cansvledhen, hanow growndys wàr an Sowsnek ‘century plant.’ Agave a veu henwys indelha drefen hy dhe vos mar lent ow tevy. Yma an losowen ow floryshya in tyleryow pòr segh. Dêlyow an losowen cansvledhen yw fest kigek hag yma meur a wias pò ‘fibre’ inhans. Yma dreyn lybm amal an dêlyow ahës ha poynt pò spîk sherp wàr bedn an dhêlen. An gwias gwrÿs a dhêlyow an Agave yw henwys sîsal (‘sisal’ in Sowsnek) hag yth yw devnyth gwrÿs anodho rag gwil kerdyn, seghyow, hag erel. Yma syrop darbarys in mes a dhêlyow an Agave kefrÿs. Yth yw syrop Agave whecka ès shùgra ûsys hag ytho nyns eus otham a gebmys anodho rag whekhe taclow. Yth yw an syrop parusys indelma: kyns oll yth yw an sùgan kemerys in mes a’n plans. Ena yth ywa sythlys hag y whrer y dobma rag trailya oll an shùgra dhe frùctôs. Y fëdh têwlhës an lydn kefys indelha rag gwil an syrop. Y hyll syrop gwrÿs a flour losowen cansvledhen bos ûsys rag gwil dewas alcoholek. Kyns ès an flour dhe devy in bàn, y fëdh an flour hanter-tevys trehys i’n mes a’n plans. Yma an sùgan kemerys in mes anodho ha bragesys rag gwil dewas gelwys pùlque. Y hyll an pùlque bos styllys i’n eur-na rag gwil gwyras aswonys avell mezcal. Pàn vo an sùgan kemerys in mes a ehen arbednyk a losowen cansvledhen, y fëdh ev bragesys ha styllys dhe wil gwyras aswonys dres oll an norvÿs—ha ny a wra desky an hanow-na kyns napell. Saw kyns oll gesowgh ny dhe bredery rag tecken adro dhe’n gwyrosow dyvers a vëdh styllys hag evys in powyow dyffrans. Gwyras dhyworth Scotlond yw gelwys ‘whisky’ in Sowsnek, hanow usy ow tos dhyworth Scot-Godhalek uisge-beatha pò ‘dowr an bêwnans.’ Nyns usy hedna ow sygnyfia bos an dewas ow ry bêwnans dhe nebonen, saw fatell eus pôt pò ‘kick’ ino. In Rùssya an wyras kebmyn yw gelwys vodka, hanow usy ow mênya ‘dowr bian, dowr caradow.’ In Pow an Sowson yma dhyn gwyras gelwys ‘gin’, jynevra in Kernowek; y feu an henwyn-na rÿs dhodho drefen an dewas dhe vos saworys gans merew pò ‘juniper.’ In Sowsnek yth eson ny ow ry an hanow ‘brandy’ dhe dhowr tobm Frynk. Yth yw an term ‘brandy’ form got’hës a’n hanow ‘brandwine’ pò gwin leskys, hèn yw dhe styrya gwin styllys. Hanow aral Frynkek rag dowr tobm Frynk yw eau de vie—hèn yw ‘dowr an bêwnans,’ poran kepar hag uisge beatha in Scotlond. Saw hanow aral whath rag an dewas Frynkek yw cognac. Cognac yw cyta in randir Charente in Soth-West a Frynk ha’n tyller may fëdh gwrÿs an dowr tobm gwelha. In kepar maner an wyras welha gwrÿs a losowen cansvledhen yw henwys warlergh an tyller usy hy ow tos dhyworto: cyta in Mexyco dhe’n north a Guadalajara. An cyta-na yw Tequila.