© 2022 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yth yw Monacô manstât pò ‘microstate’ wàr gost an Cresvor. An hanow Monaco yw Italyan, ha’n dre vrâssa inhy yw Monte Carlo, hanow Italyan aral. Pelha hanow teylu Pensevyk Monaco yw Grimaldi, hanow aral Italyan whath. Fatl’usy ow wharvos an henwyn-na in Monaco dhe vos Italyan, pàn usy Monaco in soth a Frynk ha’n Frynk oll adro dhedhy? Rag assoylya an qwestyon-na res yw meras orth istory an stât bian. Y feu an cyta fùndys in Lygûrya in Italy gans an Grêkys hag y a’s gelwys Monoekos ‘chy udnyk’ dre rêson nag esa inhy ma’s udn templa, hèn yw templa sacrys dhe Heraclês. Lies bledhen warlergh hedna y feu an cyta kefys gans an Emprour Sans Roman hag ev a’s ros dhe boblegeth Genova. Scoren exîlys a vryntynyon dhyworth Genova, teylu Grimaldi, a whelas kemeres posessyon a Monacô dres cans bledhen. Wàr an dyweth y a spêdyas dhe worra Monacô in dadn aga arlottes. Kyn whrug poblegeth Genova durya bys i’n nawnjegves cansvledhen, y a alowas teylu Grimaldi dhe remainya perhenogyon a Monacô. Frynk a gemeras posessyon a Monacô in termyn Wheldro Frynk saw warlergh coodh Napoleon, y feu Monacô rÿs dhe wlascor Piedmont. I’n dedhyow-na yth o an dhyw dre, Roccabrûna ha Mentone, radn a Monaco. Saw nyns o aga threvesygyon pës dâ gans an tollow uhel cùntellys gans teylu Grimaldi, hag y a rebellyas. Wàr an dyweth an dhyw cyta a veu grauntys dhe Frynk rag an pêmont a voy ès peswar mylyon frank. I’n vledhen mil eth cans naw ha hantercans an Frynk in dadn an Tressa Napoleon a weresas Piedmont in gwerryans warbydn Austrya dhe gafos Lombardy. Warlergh kevambos an nessa bledhen Frynk a ros Lombardy dhe Piedmont hag avell aqwytyans Frynk a recêvas Savoya ha Nîss. Dhyworth an jëdh-na yth esa tiryow Frynk oll adro dhe Monacô. I’n secùnd gwerryans an bÿs y feu Monacô kemerys gans lu Italy, saw pàn godhas Mussolini, an Jermans a wrug ocûpya an prycypawta. Herwyth corf lahys Monacô degemerys i’n bledhydnow tryugans an cansvledhen dewetha yma pensevyk Monacô ow kevradna y allos gans seneth udn chambour. I’n keth bledhen y feu an vôta rÿs dhe venenes, pain merwel a veu dyfednys ha Cort Uhelha a veu settys in bàn rag assûrya gwiryow selvenek. I’n vledhen dyw vil ha pymthek y feu ragdres bian dalethys rag dascafos tir dhyworth an mor. Ny’n jeves Monacô airlu na morlu saw yma fors brâs creswesyon i’n pryncypawta. Y feu dysplêgyans erbysek kenerthys yn frâs tro ha dyweth an nawnjegves cansvledhen pan veu egerys an kensa cassînô in Monacô, Cassînô Monte Carlo. Y feu hens horn gwrÿs kefrÿs rag kelmy Monacô gans Parys. Yth yw tollow personek ha tollow negys pòr isel in Monacô. Ytho Monacô hedhyw yw cresen bankya a bris. Yma an aireth clor, an vuys teg ha’n comodytas rag hasardry ow qwil Monacô tyller perfeth rag pobel rych dhe spêna aga thermyn frank. Nyns yw marth ytho fatell yw mylyonairs moy ès deg warn ugans an cans a dregoryon Monacô.