© 2022 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yth yw kefys an ger artos ‘ors’ in Keltek Coth. Hèn yw an keth ger avell arth ‘ors’ in Kembrek hag art ‘ors’ in Godhalek Coth. In Godhalek agan dedhyow ny nyns yw art ûsys na felha rag styrya ors. Ûsys ywa yn udnyk avell hanow den. Yma certan scoloryon ow comendya fatell yw an hanow Keltek Coth *Artorix ‘ors rial’ dhyworth art ‘ors’ ha rîx ‘mytern’ gwredhen an hanow Latyn Artorius ‘Arthùr’. Yma artos, art, arth ow tos dhyworth an keth form avell arktos ‘ors’ in Grêk. Yth yw arktos kefys i’n ger Grêk arktikos ‘ow longya dhe’n Ors Brâs pò dhe Steren an North’. Yma arktikos (Kernowek arctek) ytho ow styrya ‘ow longya dhe North an Norvÿs.’ In Latyn an best ors yw gelwys ursus (gorow) pò ursa (benow); hag Ursa major yw an hanow Latyn rag sterbarra an Ors Brâs. Res yw compla obma fatell yw an ger ors kefys in Gerva an Kernowek Coth. Yma hedna ow tos dre Frynkek dhyworth ursus an Latyn. Gwren ny lebmyn meras orth an ger Keltek rag ‘badger’ (Meles meles). In Keltek Coth yth esa dew derm dyffrans. An kensa o *brokkos, neb yw kefys rag ensampyl i’n hanow personek Broccán ‘brogh bian’ in Godhalek. In Kernowek yma an ger *brokkos ow ry brogh ‘badger’. Ny a wel hedna rag exampyl in Passio Christi: pàn usy Jesus i’n grows ow côwsel orth y vabm, ev a lever:
Benyn, a welta dha flogh
milweyth dyghtys ages brogh?
Hag in Bêwnans Meryasek an tressa tormentour a lever:
Aga horf warbarth yw trogh
dyghtys yns kepar ha brogh
a vo sqwerdys gans milgy.
An secund ger Keltek rag Meles meles yw *tascos, gwelys rag exampyl in hanow personek an pryns Galek Tasciouanos ‘ladhor brohas.’ Yma *tascos in Keltek coth ow ry Tadhg in Godhalek. Nyns yw an form-na ûsys na felha in Godhalek rag ‘badger.’ In Godhalek agan dedhyow ny Meles meles yw gelwys broc, an keth ger avell brogh in Kernowek. Nyns yw Tadhg kefys ma’s avell hanow den. Rag ensampyl Tadhg o hanow mytern Connachta i’n whedhlow coth, ha tabû o dhodho debry kig brogh. Yth o an hanow personek Tadhg kebmyn lowr in Wordhen. Exampyl dâ yw hanow prydyth an seytegves cansvledhen Tadhg Dall Ó hUiginn. Yth yw Tadhg kefys whath avell hanow rag mebyon. A les ywa inwedh fatell yw tascos, tadhg in y dhevedhyans an keth ger avell Dachs ‘brogh, badger’ in Jerman. An dachshund ytho yw ‘ky brogh,’ rag tanow lowr yw keun a’n sort-na dhe entra in fowys in dadn an dor rag helghya brohas. Saw gesowgh ny dhe dhewheles dhe’n tavosow Keltek. In Sowsnek yth eson ny ow leverel ‘Paddy’ rag Godhal a Wordhen, rag yth o lies Godhal gelwys Pádraig. In Kepar maner in Sowsnek Taffy yw hanow nebes dygortes rag Kembro. Nyns yw Taffy ma’s form bedrys a Dafydd, an Kembrek rag ‘Davyth.’ In Godhalek an North a Wordhen an hanow Tadhg yw leverys Teg. Yma hedna whath in ûsyans in Sowsnek an North a Wordhen i’n jëdh hedhyw, le mayth yw Taig hanow dygortes rag Catholyk Roman.