© 2022 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Elysabeth Dùches a veu genys in Bavarya i’n vledhen mil naw cans try deg seyth, an tressa flogh a Dûk Maxymylyan ha’y wreg Lùdovyca. Hy mabm o hanter-whor Lùdwyg Mytern Bavarya. In avarr in hy bêwnans Elysabeth a gafas an les’hanow Sissi, ha’n hanow-na a remainyas gensy oll hy dedhyow. Pàn nag o hy ma’s pymthek bloodh hy a vetyas emprour yonk Austrya, Frank Joseph, hag ev a godhas in kerensa gensy. Y a dhemedhas in Viena in mil eth cans pewswar ha hanter-cans. Ny wre formalyta stroth an Gort Austryan plêsya Elysabeth hag yn scon warlergh hy maryach hy a dhalathas dysqwedhes tôknys a gleves nervek. Kyn whrug hy don dyw vyrgh dhe’n emprour, nyns o contentys gensy an teylu rial, spessly mabm hy gour, dre rêson na dhug hy mab. Wàr an dyweth bytegyns hy a gafas mab, hag ev a veu henwys Rûdolf. Hedna a encressyas yn frâs hy roweth i’n gort. Sissi a breferryas Ùngary dhe Austrya, drefren airgelgh Bûdapest dhe vos liesgweyth moy lowsys ès furvuster Viena. Elysabeth a dhescas hag a gôwsy Ùngarek. In bledhydnyow deg ha hanter-cans an nawnjegves cansvledhen yth esa kescows freth ow procêdya inter an Austryans ha’n Ùngaryans ow tùchya anserhogneth rag Ùngary ajy dhe’n Empîr. Gans hy herensa dhown rag pobel Ùngary ha’y lies cothman in mesk an Ùngaryans, Elysabeth o a weres brâs ow restry kesassoylyans. Warlergh an acord-na an Empîr Austryan a veu chaunjys dhe Monarky Dewek Austrô-Ùngary. Elysabeth a wre côwsel rag an kenedhlegor brâs Ùngaryan, Cont Gyûla Andrássy hag yth yw leverys traweythyow fatell esa cowethyans carnal intredhans, tra nag yw gwirhaval poynt. I’n vledhen mil eth cans eth deg naw Rûdolf, unn vab Elysabeth a verwys. Yth esa Rûdolf in kerensa gans Barones Maria Vetsera, hag yth esa hy ow ton y flogh ev, saw ny ylly ev demedhy gensy. Rag hedna ev a’s sethas gans godn hag ena ladha y honen. An dhew vernans-na yw aswonys avell Wharvedhyans Mayerling warlergh loja helghya Rûdolf in Austrya Isel may feu kefys an dhew gorf. Bobm uthyk rag Elysabeth o mernans Rûdolf ha ny wrug hy bythqweth amendya wàr y lergh. Bohes o an termyn a spênas hy in Viena gans hy gour. Hy a breferryas viajya adro, spessly in Pow Swyts, Italy ha Grêss. In kydnyaf an vledhen mil eth cans naw deg eth yth esa Elysabeth ryb Logh Jenêva ow cortos gorhal ethen rag mos dhe Montreux, pàn dheuth anarkyst Italyan Luigi Lucheni in bàn dhedhy. Ev a’s pechyas hag Elysabeth a verwys nebes euryow moy adhewedhes. Yth o hy emproures dres peder bledhen ha dewgans. Pàn o hy dhe vos encledhys in Viena y hylly an geryow ‘Emproures Austrya’ bos redys wàr hy geler. Y feu an Ùngaryans diegrys dre hedna. Y feu an geryow ‘ha Myternes Ùngary’ addys dre hast. Ny wrug an Ùngaryans hy ankevy. In Bûdapest y feu sacrys dhedhy lowarth bian ryb Dowr Danûb, hag y feu pons nowyth byldys in hy hov dres an ryver. Bys i’n jëdh hedhyw yth yw an pons-na gelwys: Erzsébet Híd pò ‘Pons Elysabeth.’