© 2023 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
An empîr Roman a dhalathas dyfygya i’n peswora hag i’n pympes cansvledhen, pàn wrug trîbys Jermanek tremena oryon an empîr hag anedhy i’n provyncys Roman. Onen a’n trîbys-na o an Francas. Yth esens y tregys inter Dowr Rîn ha Dowr Ems; y a entras in north a brovyns Gal hag anedhy i’n còstys-na. Aga fow nowyth a veu henwys Francia ‘pow an Francas’ in Latyn, ha hedna a ros ‘France’ in Sowsnek, Ffrainc in Kembrek ha Frynk in Kernowek, rag ensampyl in Mytern Frynk th’eroma ow mênya (Jowan Tonkyn). Na esyn ankevy naneyl nag yw an form *Pow Frynk kefys in Kernowek. ‘France’ in Kernowek yw Frynk yn sempel. Ken trib o an Borgaynysy. Y a dhalathas in neb tyller in soth a Loghlyn. Y a jaunjyas aneth bys i’n enys Bornholm i’n Mor Baltek, enys usy y hanow ow tos dhyworth Bùrgùndaholm. Y a dravalyas tro ha’n soth hag anedhy in ÿst a Gal. Y a ros y hanow dhe’n tyller gelwys ‘Burgundy’ in Sownsek ha Bourgogne in Frynkek. An pow yw gelwys Borgayn in Kernowek rag yth yw Dûk Borgayn complys in Bêwnans Ke. Trib aral o an Langobardas. Aga hanow gwredhek o Winnili ‘an bleydhas.’ Warlergh vyctory brâs warbydn an Vandalys, y a jaunjyas aga hanow dhe Langobardas, ger usy ow mênya ‘tus hir aga barvow’. An Langobardas a dheuth dhyworth an soth a Loghlyn hag anedhy in Ewrop Cres. Warlergh an gwerryans hir inter an Gothas hag Empîr an Besontîns, ny’n jeva an north a Italy ma’s poblans scav. Chyften an Langobardas, Alboin, a’s lêdyas aberth in Italy hag y a wrug establyshya aga gwlascor i’n pow. Yth o an north-west a Italy aga chif-plâss ha’n tyller-na a veu henwys Lombardia. An hanow-na a dhysplegyas in Frynkek avell Lombardie, hag in Sowsnek avell Lombardy. Yth yw an hanow complys in Bêwnans Meryasek le may lever Costentyn, clâv y grohen, dh’y servysy:
Ewgh dhymmo dres oll an pow,
kefrÿs Rom ha Lùmbardy;
cùntellowgh an flehygyow
a vo pòr certan ajy
dhe dry bleydhy.
Kyns ès an Langobardas dhe anedhy i’n pow, yth esa an Gothas tregys in Italy. Tyller gwredhek an Gothas o an soth a Loghlyn. An pow may teuth an Gothas dhyworto yw aswonys bys i’n jëdh hedhyw avell Gotland, enys vrâs in Mor Baltek inter Swêden ha Latvya. Yth yw Gotland complys in Bêwnans Ke rag yth yw Mytern Godland person i’n gwary hag ev a lever adro dhodho y honen:
Delys ov ha fâssow,
Mytern Godland, corf heb par,
parys rag mos dhe’n casow
gans Arthor in gwir heb mar
dres oll an bÿs.
Yma delys ena ow mênya ‘unrestrained’ martesen. An Gothas a dremenas an Mor Baltek ha gwil aga aneth wàr gost soth an mor. Yth yw aga hanow gwethys dell hevel in *Gutisk-andi ‘plâss an Gothas’; Gdansk yw hedna in agan dedhyow ny. An Gothas warlergh hedna êth dhe Dhowr Danûb iselha. Ena y a faljas ha gwil dew bobel: Vysygothas hag Ostrogothas. An Vysygothas in dadn Alaryk a wastyas cyta Rom ha procêdya dhe Spayn. Dell hevel y a asas aga hanow i’n tyller Gothalonia pò Catalunya.