© 2023 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Pùbonen i’n bÿs re glôwas a Ûnyversyta Harvard. Y feu an ûnyversyta fùndys i’n vledhen mil whe cans try deg whe in Massachusetts, hèn yw dhe styrya i’n dedhyow colônyal. An instytûcyon a recêvas y jartour i’n mil whe cans ha hanter-cans. Wostallath y feu an benscol gelwys Coljy Nowyth saw y feu an hanow chaunjys dhe Ûnyversyta Harvard in onour y kensa masoberor, John Harvard. Seneth colônyal Massachusetts a agrias dhe fùndacyon an coljy rag dowt menysters a’n eglosyow in Massachusetts dhe vos anlettrys. Kyn na veu an coljy nowyth kelmys gans hanwans cryjyk vëth, dre vrâs y whre Harvard preparya menysters rag Eglos an Dhystagyon pò ‘Congregationalists.’ Nebes ha nebes y feu an ûnyversyta secùlarîsys ha warbydn an êtegves cansvledhen yth o Harvard chif-instytûcyon cùlturek Boston. Lebmyn yth yw an Ûnyversyta onen an ûnyversytas uhelha gerys in oll an bÿs. Nessa dhe Harvard ow tùchya bledhen y fùndacyon yw Ûnyversyta Québec pò Université Laval. Ny vëdh an hanow Université Laval trailys nefra dhe Sowsnek. Y feu an ûnyversyta modern fùndys dre jartour rial dhyworth Vyctorya Myternes i’n vledhen mil eth cans hanter-cans dew. Saw yth o Laval pêsyans a’n coljy dyvynyta gelwys Séminaire de Québec, growndys i’n vledhen mil whe cans whe deg try gans François de Montmorency-Laval, an kensa epscop in Frynk Nowyth. Wostallath heb mar y fedha Séminaire de Québec ow tesky theologieth, saw warlergh cafos y jartour avell ûnyversyta, cors desky an benscol a lêsas yn frâs. Lebmyn Laval a’s teves lies adran. Coynt lowr nyns o naneyl Harvard na Laval an kensa instytûcyon a adhyscans tressa level dhe vos fùndys in Ameryca North. Yth yw an onour-na dendylys gans Ûnyversyta Rial ha Pontyfycal Mexyco, establyshys dre dhecrê a’n emprour, an Pympes Charlys, in Valladolid in Spayn in mis Gwydngala a’n vledhen mil pymp cans hanter-cans hag onen, hèn yw dhe styrya moy ès peswar ugans bledhen kyns ès Harvard. Warlergh Gwerryans Anserhogneth Mexyco y feu an ûnyversyta degês der an governans lybral, rag yth esens y ow cresy y talvia adhyscans bos in dêwla an stât kyns ès in dadn rêwl an eglos. Y feu an ûnyversyta degês rag an kensa prÿs i’n vledhen mil eth cans try deg try ha dasegerys wosa termyn cot. Y feu va degês arta in mil eth cans whe deg pymp. Saw adhyscans a laha ha medhegieth a bêsyas in form secùlarîsys in coljiow erel. Orth dallath an ugansves cansvledhen oll coljiow tressa level in Cyta Mexyco a veu crunys warbarth rag creatya Ûnyversyta Nacyonal Anserhak Mexyco. Hèn yw consydrys dhe vos sewyas Ûnyversyta Mexyco a’n whêtegves cansvledhen. Dell welsyn ny, Ûnyversyta Pontyfycal Mexyco a veu fùndys in mis Gwydngala mil pymp cans hanter-cans hag onen. Saw in mis Mê a’n keth bledhen an Emprour a sînas decrê ow fùndya Ûnyversyta Rial ha Pontyfycal in Lîma, Perû. Towl an ûnyversyta nowyth o dhe dhesky artys ha theologieth dhe sodhogyon leg ha dhe bronteryon Spayn Nowyth. Yma Ûnyversyta Lîma whath ow tesky in Lîma in dadn an hanow Ûnyversyta Nacyonal Brâs Sen Marcos. Rag hedna yth ywa an benscol gotha in oll an Amerycas.