(426) Carl Linnæus - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

Carl Linnæus (Karl Linné) a veu genys i’n soth a Swêden orth dallath an êtegves cansvledhen. Y das o prownter Lûtheran hag ev a dhescas Latyn dh’y vab. Dhyworth y yowynkneth Carl a dhysqwedha meur a les in plansow. Nyns o va scolor dâ rag gwell o ganso mos in mes ow meras orth an flourys gwyls. Y das a bresentyas Carl dhe Johan Rothman, medhek ha descador. Rothman a wrug ledanhe les Linnæus in fysek hag in losowieth. Pàn o va onen warn ugans bloodh Carl a entras in Ûnyversyta Ùppsala rag dâ o an instytûcyon-na avell tyller dhe studhya plansow. In Ùppsala Carl a vetyas Olof Celsius, pendescador theologieth ha losowor amateur. Celsius a alowas Linnæus dhe ûsya y lyverva, ha Linnæus a screfas dyssertacyon ow tùchya denythyans reydhek (‘sexual reproduction’) an plansow. Lies huny a veu diegrys pàn wrussons desky adro dhe’n lylien, symbol an Werhes Ker Maria, fatell a’s teva organow reydhek. Pendescador brâs i’n ûnyversyta, Olof Rudbeck, a dhôwysas Linnæus avell arethyor in losowieth, kyn nag o va ma’s studhyor in y secùnd bledhen. Arethyow Linnæus a vedha attendys yn fenowgh gans moy ès try hans den. In whe mis a’n vledhen seyth cans try deg dew Linnæus a dravalyas moy ès mil vildir dre Laplond. Kyn nag yw Laplond tyller a vewdhyversyta brâs, ev a dyscudhas ena lies plans nowyth. In mil seyth cans try deg pymp Linnæus a viajyas dhe’n Iseldiryow. Wàr an fordh ev ha’y goweth a stoppyas in Hàmbùrg, le may whrussons metya gans mêr an cyta hag ev a dhysqwedhas dhodhans marth natùral—corf dhowrsarf esa seyth pedn warnedhy. Dystowgh Linnæus a gonvedhas fatell o fugweyth an best. Nyns o va ma’s challa ha treys lovenan, hèn yw ‘weasel,’ jùnys warbarth gans crehyn serpons. Yth esa Linnæus ow cresy fatell veu an best creatys gans menegh rag dysqwedhes Best Revelacyon; hag ev a lêsas an gow adro. Ny ylly an mer ytho gwertha an dowrsarf rag mona brâs. Linnæus ha’y goweth a veu constrînys dhe fia dhyworth Hambùrg. Linnæus eth in rag dhe’n Isildiryow, le may feu gradh doctourieth grauntys dhodho. Ev a dhewhelys dhe Swêden hag a bêsyas ow tesky hag ow screfa. Mytern Swêden a’n gwrug den nôbyl in vledhen mil seyth cans whe deg onen. Ev a verwys in mil seyth cans seyth deg eth hag a veu encledhys in Peneglos Ùppsala. Martesen an ober moyha a bris gans Linnæus o Systema Naturae. Yma an degves dyllans ow ry acownt a beder mil ha peswar cans ehen a vestas hag a seyth mil seyth cans ehen a blansow. Yma Linnæus i’n lyver owth henwel pùb best ha pùb plans dre hanow dewhenwek, hèn yw dhe styrya hanow an kynda ‘genus’ (usy ow tallath gans lytheren vrâs) ha hanow an ehen pò ‘species’ (ow tallath gans lytheren vian). Yma an system-na ûsys whath. Hèn o kemynro brâssa Linnæus, rag kyns ès y dhedhyow ev sciencydhyon a wre gelwel bestas ha plansow dre dhescrefans cot. Pelha Linnæus a wre classya plansow herwyth nùmber an partys reydhek. Nyns usy an radn-na a system Linnæus in ûsyans na felha.