(443) Pùnch ha Jûdy - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

I’n dedhyow coth yth esa actoryon wandrus in Italy—hèn yw dhe styrya Commedia dell’ arte pò Comedy galwansek. Y fedha bagasow a warioryon ow mos adro hag ow presentya gwariow dyffrans. Kynth o dyvers aga gwariow, yth esa caracterow kebmyn in meur anodhans, rag ensampyl, Pantalone ‘an den coth’, Arlecchino pò Harleqwyn ‘an gwas lybm y skians’, ha Pùlcinella ‘den an prattys.’ In Italy y fedha an gwariow-na presentys gans actoryon, saw ken sort a dhysqwedhyans a dhysplêgyas kefrÿs, hèn yw dhe styrya, gwariow popettys. An popettys-na o popettys corden pò myrhesednow (‘marionettes’). Y feu an gwariow-na drÿs dhe Bow an Sowson i’n dedhyow an Restoracyon. Yth o an Sowson sqwith a’n bledhydnyow heb lowender ha sport in dadn an Pûrytans hag y a wolcùbmas an gwariow popettys gans meur a joy. In Pow an Sowson an myrhesednow a veu chaunjys yn scon dhe bopettys manek pò ‘glove puppets’. An chif-caracter i’n gwariow in Pow an Sowson o Pùlcinella hag ev a dhysplêgyas dhe Pùnchynellô pò Pùnch avell hanow cot. Oberor an popettys a wre ûsya jyn bian gelwys an ‘swazzle’ in y anow rag chaunjya y lev naturek dhe lev Pùnch, hèn yw sownd crenus. Wostallath gwre’ty Pùnch o gelwys Joan saw cales o rag an oberor pronowncya hedna gans an ‘swazzle’ ha hy hanow a veu chaunjys dhe Jûdy. Res o dhe’n oberor gorra an ‘swazzle’ adenewen rag leverel geryow an caracterow erel nag o Pùnch y honen. Y feu an kensa dysqwedhyans a wary Pùnch presentys in Covent Garden i’n vledhen whêtek whe deg dew. Yth o an popettys myrhesednow whath i’n dedhyow-na. Samùel Pepys, an screfor dedhlyver a welas an dysqwedhyans hag ev a’n cafas pòr deg. Y fedha an show presentys gans Italyan gelwys Pietro Gimonde, saw Signor Bologna o y hanow gwaryva. I’n dedhyow-na y fedha an show medrys orth pobel leundevys. Hedhyw i’n jëdh yth yw Pùnch ha Jûdy tôwlys rag flehes. Hedhyw i’n jëdh inwedh an waryjy yw fest sempel ha cudhys in padn labol. An waryva yw i’n tressa radn avan. An radn awoles yw spâss rag an oberor, hag ev yw aswonys avell an pendescador pò ‘professor’; ev a yll gwary dew berson i’n kettermyn, popet manek wàr genyver a’y dhew dhorn. Ev a’n jeves gweresor avês rag restry an wolowysy ha rag cùntell an mona. An chîf-caracter yw Mêster Pùnch neb a’n jeves keyn cabm ha frigow crobm. Y garacter yw dyrêwl yn tien. Yma an ‘gwary’ y honen ow consystya in metyansow Pùnch gans persons dyffrans. Kyns oll yma Jûdy ow ry dhodho an baby dhe gemeres with anodho. Nyns usy Pùnch ow soweny. Jûdy a’n gwesk gans gwelen hag ena Pùnch a’s cronk hy gans an keth gwelen. Yma hy ow somona creswas, saw Pùnch a wesk an creswas kefrÿs. Ena, dell yw ûsys, pàn wrella entra corcodyl, yma Pùnch ow kemeres own hag ow whelas diank. Traweythyow yma strif inter an corcodyl ha Mêster Pùnch ow tùchya rew hir a selsyk. Traweythyow y fÿdh caracterow erel i’n show ha rag pùb strocas rÿs dhodhans Pùnch a lever ‘Hòn yw an fordh dh’y wil.’