© 2024 Nicholas Williams

Pùb gwir gwethys / All rights reserved

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen


Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

An venyn aswonys avell Cattern Veur, Emproures Rùssya, a veu genys in ducheth bohosek Anhalt Zerbst i’n vledhen seytek naw warn ugans. Pàn nag o hy ma’s peswardhek bloodh hy mabm ha hy a veu gelwys dhe vysytya Rùssya gans an Emproures Elysabeth. Ny’s teva Elysabeth flogh vÿth saw yth esa hy ow whelas gwreg rag Pedyr yonk, neb o ervirys avell er dhedhy. I’n vledhen seytek dewgans ha pymp Sophie ha Pedyr a veu demedhys. Hy o whêtek bloodh ha Pedyr seytek. Kepar ha Sophie, Pedyr a veu genys in Jermany, saw ev a hâtyas Rùssya; ev a scodhyas Prùssya ha pùb tra inhy. Sophie wàr an tenewen aral a dheuth dhe Rùssya ha hy porposys dhe wil kenyver tra o res rag gwil hy honen wordhy a’n gùrun. Hy a dhescas an tavas Rùssyan, hy a veu recêvys i’n Eglos Ewngryjyk ha cafos an hanow Cattern. Pàn verwys Elysabeth, Pedyr a veu Emprour saw nyns o va kerys gans an Gort; warlergh whe mis y feu va remôvys ha Cattern, benyn Jerman heb gwir lafyl dhe rêwlya Rùssya a veu emproures. Hy a remainya wàr an tron rag an nessa peswardhek bledhen warn ugans. Pàn veu Cattern emproures, yth o Rùssya jùjys gans lies huny in Ewrop dhe vos gwylfos abell. Cattern a whelas chaunjya an brusyans-na. Rag hedna hy a veu patrones a lien, a sciens, a’n artys hag a dhyscans. Hy a fùndyas scolyow, academys, lyverjiow ha fùndyansow erel dres oll an empîr. Pelha y feu penserny estrednek warbarth gans sciencydhyon hag artystyon gelwys dhe Cyta Pedyr rag tekhe an dre hag efanhe bêwnans cùltùrek Rùssya. Cattern hy honen a fùndyas Academy an Artys Fin i’n vledhen seytek whe deg pymp. Dhyworth y fùndyans an byldyans bryntyn-na re wrug maga lies paintyor, imajor ha pednser Rùssyan. Pelha Cattern a spênas sùmen hûjes brâs ow cùntell pyctours gans Raphael, Rûbens, Rembrandt ha lies onen moy. Hy a addyas meur a Bolayn, an Crîmea ha’n Ûcrayn dhe’n Empîr. Pàn verwys Cattern yth o Rùssya gwell estêmys in Ewrop. Diderot o fylosofer Frynkek ha person a bris i’n Clerheans pò “the Enlightenment.” Pàn o ev coth, Cattern a gomendyas dhodho fùndya lyverjy ha hy a brovias gober rêwlys brâs dhodho avell an lyfror. Ny ylly Cattern bytegyns modernhe Rùssya pelha; kyns oll drefen an nôbylta dhe vos fest mentênus; nyns êns y ytho parys dhe bredery a fria an gethyon, neb o an radn vrâssa a boblans Rùssya. Meur re beu leverys adro dhe omdhegyans carnal Cattern, saw an derivas re beu gorlywys yn frâs, spessly gans hy eskerens. An gwiryoneth yw fatell a’s teva Cattern adro dhe dhewdhek den meurgerys an eyl wosa y gela. An re moyha a bris o Grigory Orlov, neb a gemeras radn i’n coup d’état a’s dros hy dhe dron Rùssya. Onen aral a’y haroryon o Grigory Potemkin, stâtyth ha ledyor i’n lu; yma radn ow cresy fatell wrug ev demedhy Cattern in dadn gel. Cattern o pòr hel dh’y haroryon hag a remainyas hegar dhodhans pàn wrussons cessya dhe vos hy howetha gwely.