(501) An Vledhen Nowyth - lovinglivingcornish

Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen

Text an recordyans / Text of the recording

Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.

Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.

Dre rêson bos an Vledhen Nowyth ow tos, martesen y fia fur meras orth istory agan dedhyador pò ‘calendar.’ Dedhyador an Babylônyans o growndys wàr an loor ha’n howl hag adro dhe’n vledhen dyw vil dhyrag Crist an Babylônyans a dhalathas solempnya gool brâs i’n mis Nisan, hèn o adro dhe gehêsnos an gwaynten pò an ‘March equinox.’ Ny’n jeva dedhyador avarr an Romans ma’s deg mis—ow tallath gans mis Merth. Apert yw fatell wre bledhen nowyth an Romans dallath gans mis Merth. Ny a wor hedna dhyworth henwyn radn a’ga mîsyow. In Latyn an mîsyow dhyworth Gwydngala bys in Kevardhu o aswonys avell Septembris, Octobris, Novembris ha Decembris, hèn yw dhe styrya an Seythves, an Êthves, an Nawves ha’n Dêgves mis. Herwyth mythologieth an Romans secùnd mytern Rom Numa Pompilius a dhesmygyas an dhew vis Ianuarius ha Februarius. Wostallath an re-na a veu gorrys orth dyweth an vledhen saw warlergh termyn y a vedha consydrys dhe vos an kensa dew vis. Calan Genver (Kensa dëdh Genver, Kalendae Ianuariae) a vedha kemerys avell an kensa dëdh a’n vledhen nowyth neb termyn wosa y vos gwrÿs an jëdh rag declarya an dhew gonsùl nowyth. Solempnytas pryveth ha solempnytas cryjyk a bêsyas in Rom bytegyns adro dhe’n vledhen nowyth in mis Merth. Nyns yw godhvedhys pana dermyn y feu Calan Genver degemerys avell an kensa dëdh a’n vledhen yn sodhogyl. Saw pàn veu an kensa dëdh a vis Genver acceptys avell an vledhen nowyth, y feu hedna an termyn rag cùntell an teylu warbarth ha rag rejoycyans brâs. An Romans a wre devnyth a dhedhyador Jûlyùs hag yth esa hedna ow tryftya nebes ha nebes warbydn an vledhen herwyth an howl. Y feu an dedhyador amendys gans an Pab, an Tredhegves Gregory, ha’y dhedhyador a wrug dallath obery i’n vledhen pymthek eth deg dew. Powyow Catholyk Ewrop dre vrâs a wrug adoptya dystowgh an dedhyador nowyth. Powyow Protestant Ewrop bytegyns a wrug acceptya dedhyador Gregory yn lent i’n dhew gansvledhen warlergh an dallath. Rag ensampyl, ny wrug an Vreten Veur y adoptya bys i’n vledhen seytek dew ha hanter-cans. Ny veu an dedhyador nowyth degemerys gans an powyow ewngryjyk (‘orthodox’) bys yn avarr i’n ugansves cansvledhen hag ymowns y owth ûsya dedhyador Jûlyùs rag negys cryjyk whath. Chif-dyffrans inter dedhyador Gregory ha dedhyador Jûlyùs yw dedhyador Gregory dhe lehe hirder an vledhen nebes; ha hedna a êwnhas an dryftyans warbydn bledhen an howl. Rag pùb wharvedhyans i’n bledhydnyow nawnjek hag onen bys in dyw vil naw deg naw an dedhyans herwyth dedhyador Jûlyùs a via tredhek jorna adhelergh dhe dhedhyans Gregory. Dhyworth dedhyow an Romans bys in cres an êtegves cansvledhen an vledhen nowyth a vedha solempnys in powyow dyvers in Ewrop Cristyon an ugansves ha pymp Kevardhu, an Kensa Merth, an ugansves ha pymp Merth ha wàr Sul Pask kyn fe, kynth yw hedna degol môvadow. Yma afles ow pertainya dhe Galan Genver bytegyns: nyns usy ma’s udn seythen inter degol brâs an Nadelyk ha degol an Vledhen Nowyth. Ny wra hedna ow lettya vy bytegyns dhe whansa dhe genyver onen a’m goslowysy: Bledhen Nowyth Dâ dhywgh why oll.