© 2016 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Yth on ny ûsys dhe wolow tredan oll adro dhyn in agan treven, i’n shoppys, in strêtys, hag in eglosyow, spessly in sêson-ma a’n Nadelyk. Nyns yw êsy ragon ytho desmygy pana sort trevow ha cytas esa i’n enesow-ma kyns devedhyans an golow tredan. I’n trevow brâs y fedha golow gass ûsys heb mar, saw in mes wàr geyn an pow pell dhyworth an trevow nyns esa pîbow gass in dadn an dor hag ytho ny ylly gass bos ûsys. An bobel ytho a wre devnyth a lugern parafyn. Parafyn yw gwrës a venoyl pò ‘petroleùm’ ha ny dheuth ev bys in oos an Wheldro Dhywysyansek pò ‘Industrial Revolution’. Dhyrag an termyn-na ny wre an bobel ûsya ma’s lanterns ha cantolyow. Ha na esyn ny dhe ankevy na ylly bos gwrës cantolyow teg gwydn a bris isel naneyl dhyrag an Wheldro Dhywysyansek. Nyns usy agan cantolyow cor ow costya nameur, rag y yw gwrës a gor parafyn, is-ascor pò ‘by product’ a dhywysyans an menoyl. Kyns ès hedna y fedha cantolyow gwrës a gor gwenyn, saw an cor-na o pòr ger. An sort a gantol moyha ûsys o an gantol sov pò ‘tallow candle’. Rag gwil sov y fedha blonek bowyn pò davas pryjys a-ugh tan; pàn vedha an sov ryndrys, y fedha ev deverys aberth in form pò ‘mould’ esa bûben ow mos dredhy rag gwil an gantol. An vohosogyon na ylly provia blonek bestas dhedhans aga honen rag gwil sov, a wre ûsya neb tra aral, dyppa blonek, hèn yw dhe styrya lysten a badn ow lesky in sowcer a vlonek. Dre lycklod ny vedha wheg an saworen a vedha ow tos dhyworto. Golow aral rag an vohosogyon o an borven pò ‘rush candle’. An porv a vedha cùntellys hag alowys dhe seha. Ena kenyver plans a vedha dyruskys rag dysclôsya an marou pò ‘pith’ gwydn wàr jy. Marou oll an porv a vedha trohys in blonek tedhys hag ena settys war sensyas horn. Pàn vedha an borven anowys yn fenowgh hy a wre ry golow gwell ès drog-cantol sov. In tyleryow in Wordhen udn borven avell golow a vedha henwys geataire. Onen a henwyn an hirwarrow, an ‘daddy-long-legs’ in Godhalek yw Pilib an gheataire ‘Felyp an borven’. Dre lycklod yth o an treghvil pò ‘insect’ aswonys yn tâ hag ev ow neyjya adro dhe’n borven anowys. Pelha ger Godhalek rag udn borven yw brobh luachra pò ‘gwelen porv’. Saw lies porven warbarth, ‘rushes’ in Sowsnek, yw gelwys luachair. An ger luachair yw hanow cùntellek pò ‘collective noun’ hag yth hevel fatell o an styr wredhek ‘bagas a wolowys’.