© 2017 Nicholas Williams
Pùb gwir gwethys / All rights reserved
Clyckya obma ha goslowes / Click here to listen
Text an recordyans / Text of the recording
Egery in dyw several fenester rag gweles an text ha goslowes i’n kettermyn.
Open in two separate windows to see the text and listen at the same time.
Scrofula yw whethfyans i’n nôdow lymfek pò ‘lymph nodes’ i’n codna, ha causys yw der an tysyk pò tuberculosis. Devedhys yw an hanow scrofula dhyworth an Latyn scrofa ‘female pig’, rag yth yw an whethfyansow nebes haval dhe wis, pò hogh benow. I’n osow cres yth esa pobel Pow an Sowson ha Frynk ow cresy fatell ylly an cleves bos sawys mar teffa an mytern ha tùchya an den clâv. Rag hedna yth o an dysês henwys ‘the king’s evil’. Edward Lhuyd a lever dhyn bos cleves an mytern an Kernowek rag an condycyon. An practys a dùchya pobel clâv a’n scrofula a dhalathas i’n unegves cansvledhen gans Edward Confessour in Pow an Sowson hag gans an Kensa Felyp in Frynk. An ûsadow a bêsyas der an osow, rag yth esa an bobel ow cresy y whre an sawment in tùch an mytern prevy y vos an mytern lafyl. In ceremonys brâs y whre an mytern tùchya cansow a glevyon. Y fedha rÿs dhedhans kefrÿs bathow specyal owr ha’n bathow-ma a vedha dyghtys avell milprevyon hudol pò ‘magical charms.’ Bath a’n sort-na o gelwys ‘angel’ in Sowsnek (hèn yw el in Kernowek). Yth esa an bobel ow cresy inwedh y hylly cleves an mytern bos sawys dre dùchya onen a’n bathow-ma, rag an mona o tùchys gans an mytern y honen. An monark dewetha in Pow an Sowson dhe dùchya clevyon indella o Myternes Ana, saw an ûsadow a bêsyas in Frynk bys in termyn an Degves Charlys in kensa qwarter a’n nawnjegves cansvledhen. Mar ny ylly den bos tùchys gans an mytern na cafos pîss a’n mona arbednyk, res o dhodho ûsya an losowen henwys scawen dowr. Y hanow sciensek yw Scrophularia hag y feu an hanow-na rÿs dhe’n plans dre rêson a’y vertu warbydn cleves an mytern. Yth hevel fatell veu scawen dowr kelmys gans scrofula der an dyscans a sînansow pò the ‘doctrine of signatures’. Herwyth an dyscans-ma yth o losowen rudh, rag ensampyl, dâ warbydn clevejow goos, hag yth o plans in semlant a dhens a brow warbydn drog dens. Yma brêwyon cleves an mytern ow flêrya gans hager-sawour ha poos yw sawour an scawen dowr kefrës. Ytho dâ o an losowen warbydn cleves mousak. In gwiryoneth nyns eus meur a weres warbydn cleves an mytern i’n scawen dowr. An dysês a remainyas pla uthyk bys i’n ugansves cansvledhen pàn veu dyscudhys antybiotygyon. An droggys-na a ylly y fetha yn tien.