Mabinogion I: Pwyll pensevyk Dyfed
Cornish by A.S.D. Smith ‘Caradar’ 1934
Edited by E.G.R. Hooper 'Talek' 1968
Re-edited by Ian Jackson 2023
Originally the translation was spelled in Unified Cornish (UC). This has been transcribed into Kernowek Standard (KS). Caradar’s archaized high diction has been retained. It is well suited to reflect the style of the Welsh original. A few substitutions have been made where revived Cornish grammar / vocabulary has changed since Caradar’s day. Double m and double n are used only where pre-occlusion is permissible. Devoicing of sonorants l, n, r as a consequence of the development s > h in subjunctives and comparatives / superlatives has been left unmarked.
Pwyll Pensevyk Dyfed o arlùth wàr seyth keverang Dyfed. Hag ev ow triga in Arberth, y bennlÿs, whans o dhodho mos helghya.
An rann a’y dir a vynna helghya o Glyn Cuch, ha’n nos-na ev êth wàr y hens a Arberth ha dos bys in Pen Llwyn Diarwya. Hag ena y feu an nos-na.
Ha ternos, in yowynkneth an jëdh, sevel a wrug ha dos dhe Glyn Cuch, rag dyllo y geun i’n coos. Y whethas an corn ha dallath an helva, ha holya y helgeun, ha kelly y gescowetha.
Hag ev ow colsowes orth lev y vagas hel, y clêwas lev neb bagas aral hag y nyns êns unnlev, hag yth esens ow tos erbynn y vagas ev. Hag ev a welas lanergh i’n coos, o leven y donn. Ha pàn dheuth y helgeun dhe vin an lanergh, ev a welas carow arâg an bagas hel aral. Hag in ogas dhe gres an lanergh, ena ot an bagas esa wàr y lergh ow talhenna ino ha’y dêwlel dhe’n dor.
Ena y firas orth lyw an keun, heb predery a viras orth an carow. Hag a’n helgeun oll re welsa i’n bÿs, bythqweth ny welsa keun o unnlyw gansa y. Ha’ga lyw o gwynn golow splann ha’ga dywscovarn o cogh. Ha kepar dell derlentry gwynder an keun indella y terlentry coghter aga dywscovarn.
Gans henna ev a gerdhas dhe’n keun ha châcya dhe ves an re-na a lathsa an carow, ha boosa y geun y honen wàr an carow. Hag ev ow settya y geun warnodho, y whelas marhak ow tos warlergh an keun wàr geyn margh brâs loos brith, helgorn adro dh’y vriansen, hag ev gwyskys in helwysk a wlân gell-losyk dâ. Ha gans henna an marhak a dheuth bys dhodho ha leverel indelma: “A Arlùth, gòn pyw osta, ha’th tynerhy ny wrav.
“Martesen,” yn medh Pwyll, “ty yw a gemmys bry ma na dhegoth dhys gul henna.”
“Yn tefry,” y whorthebys, “nyns yw ow bry a’m let.”
“Pÿth yw, ytho, a Arlùth?” Pwyll a wovynnas.
“Re’m fay,” yn medh ev, “dha ancothfos dha honen yw, ha’th fowt cortesy.”
“Py fowt cortesy a welyth inof vy?”
“Ny welsys brâssa fowt cortesy bythqweth in neb den,” yn medh ev, “ages châcya dhe ves an bagas a lathsa an carow, ha boosa dha geun dha honen warnodho. Hèm o dyfyk cortesy; ha kyn na allaf bos dialys warnas,” yn medh ev, “re’m ena, my a wra dhis moy bysmêr ages pris cans carow.”
“A Arlùth,” yn medh Pwyll, “mar qwrug camm, my a vynn prena dha gerensa.”
“Fatell vynnowgh why hy frena?”
“Herwyth dha reouta. Mès ny wòn pyw osta.”
“Mytern cùrunys my yw i’n wlas mayth ov devedhys anedhy.”
“Arlùth,” yn medh Pwyll, “Duw re’th sowenno. Ha pàn wlas osta devedhys anedhy?”
“A Anown,” y whorthebys, “Arawn, Mytern Anown ov.”
“Arlùth,” yn medh Pwyll, “fatell gafaf dha gerensa jy?”
“Ot omma’n fordh y’n kefyth,” yn medh ev. “Yma unn den ha’y dir ow sevel adâl ow thir vy, neb usy bynytha ow ton bresel er ow fynn, hag ev yw Hafgan, dhyworth Anown; ha dre ow delyfrya vy a’n pla-ma, ha henna yllyth gul heb caletter, ena y kefyth ow herensa.”
“My a wra gul henna gans lowena,” yn medh Pwyll, “ha ty, lavar dhymm fatell yllyf y wul.”
“My a vynn leverel dhis,” yn medh ev, “ot omma’n fordh may hyllyth: my a vynn gwruthyl ambos crev genes jy. Indelma y whrav gul; y rov dhyso ow le vy in Anown hag y rov dhys gwreg an tecka re welsys a’y ûs may cùsco hy genes pùb nos, hag y whorraf ow roth ha semlant warnas sy ma na vo na maw an stevel na sodhak na den vÿth aral re beu orth ow holya pùpprÿs a wothfo nag osta my ow honen. Henna a vÿdh avorow hag alena rag bledhen, pàn wren ny dierbyn i’n tyller-ma arta.”
“Eâ,” yn medh Pwyll, “mès kyn fiv ena bys in dyweth an vledhen pàn dôkyn a’m bÿdh may hyllyf aswonvos an den a gêwsyth anodho?”
“Unn vledhen a’n nos ma,” yn medh ev, “yw an termyn yw settys intredho ev ha my may whrussen omvetya ryb an rës. Ha ty a vÿdh ena i’m hevelep vy. Unn bomm a wredh ry dhodho ha ny’n jevyth bewa na fella. Hag ev, mar a’th pÿs a ry dhodho bomm aral, na’n ro màn, pygemmys pynag a’th pesso ev, rag my pàn wrug indella, ev a dheuth hag omlath9 genef ternos mar dhâ fest avell kyns.”
“Eâ,” yn medh Pwyll, “mès pandra wrav i’n mater a’m gwlascor ow honen?” Yn medh Arawn, “My a wra gul na wothfyth i’th wlas, na den na benyn, nag ov ty; ha my a wra mos i’th le tejy.”
“Lowenek ytho,” yn medh Pwyll, “yth av in rag.”
“Dyblans, heb let, y fÿdh dha hens ha ny vÿdh tra a’th let erna dhyffy aberth i’m gwlascor, ha my ow honen a vynn dha hùmbrank.”
Y’n hùmbroncas ev erna dheuth dhe wel an lÿs ha’y anedhow. “Ot omma’n lÿs ha’n wlas,” yn medh ev, “ha ty a’s pew. Kê dhe’n lÿs. Nyns eus ena nagonen a’th aswon; ha pàn welly an wrÿth usy inhy, ty a wra gothfos ûsadow an lÿs.”
Mos dhe’n lÿs a wrug e. Hag i’n lÿs ev a welas lies hunjy, hel, ha stevel, hag anedhow in mesk an tecka bythqweth re welsa den. Hag yth êth dhe’n hel rag dysky y dhyllas. Ha tus yonk ha pajys a dheuth ha’y dhysky ev. Ha kettep onen pàn êth aberveth a’n dynerhys. Dew varhak a dheuth ha dysky y helwysk dywarnodho ha gorra warnodho owrwysk a baly.
An hel a veu dhyghtys hag ot y whelas an teylu ha’n coscar dos aberth i’n hel ha’n coscar o an tecka ha’n gwella dyghtys den vÿth re welsa, ha’n Vyternes a dheuth gansa, ha hy o an tecka wreg a veu gwelys bysqweth. Adro dhedhy yth esa owrwysk a baly splann. Hag ena y êth dh’omwolhy ha dos dhe’n mosow hag esedha a wrussons indelma: an Vyternes a’n eyl tu dhodho ev, ha yarl, del gresy, a’n tu aral. Ha dallath kêwsel a wrug gans an Vyternes. Hag a oll an gwrageth re welsa ev, hy o an sempla ha’n moyha jentyl hy gnas ha’y hows.
Ha dâ o gansa an boos ha’n dewas, an cana ha’n gowethas. Hag a’n lesyow oll re welsa ev wàr an norvÿs, hèm o an lÿs leuna a voos ha dewas, a lestry owr ha tegynnow rial.
An termyn a dheuth may cotho dhedha mos cùsca. Ha dhe gùsca yth ethons, ev ha’n Vyternes. Kettel dheuthons dhe’n gwely, trailya y fâss dhe ves a wrug e, ha’y geyn dhedhy hy. Hag a’n eur-ma bys i’n jëdh nessa ny leverys dhedhy ger vÿth. Ternos whecter hag omgows caradow a veu intredha. Pana kerensa pynag a veu intredha i’n jëdh, ny veu unn nos bys in penn an vledhen o ken ès dell veu an kensa nos. Ha’n vledhen-na a veu ganso spênys gans helghya hag ilow ha lowender ha kerensa hag omgêwsel gans cowetha, erna dheuth an nos a veu settys rag an omlath. Ha pàn dheuth an nos-na, nyns o den vÿth, kyn fe va trigys in penn pella an wlas, na’n jeva cov a’n dierbyn.
Pwyll a dheuth dhe’n tyller, ha ganso uheloryon an wlascor; ha kettel dheuth ev dhe’n rës, unn marhak a sevys in bàn ha leverel indelma: “Â, gwelhevyn, goslowowgh yn tâ. Inter an dhew vytern yma’n omlath-ma, ha henna inter dew gorf aga honen. Yma pùbonen anedha ow sensy qwarel dhe dir ha gwlascor y gela, ha saw vedhowgh in kettep penn mès gasa an omlath inter aga dew.”
Ha gans henna an dhew vytern a nessas, an eyl erbynn y gela in cres an rës.
Ha gans an kensa omsettyans an den o in le Arawn a weskys Hafgan in cres bêgel y gosten may feu felsys inter dyw rann ha terrys y arvow, ha Hafgan y honen a veu degys dhe’n leur, hës y vregh ha’y wuw, dres dyber y vargh, hag ev a gafas bomm mernans.
“A Arlùth,” yn medh Hafgan, “pandra dal dhys ow mernans vy? Nyns esen ow covyn tra vÿth orthys ha ny wòn prag y fynnyth ow ladha. Mès abarth Duw, an dra abàn veu genes dalethys, bedhens gorfennys.”
“A Arlùth,” yn medh Pwyll, “edrek a’m bÿdh martesen a’n pÿth a wruga dhis. Neb a vynno, gwrêns ev dha ladha, my ny’n gwrav.”
“Ow thus lel,” yn medh Hafgan, “degowgh vy alemma. In ewn gwir yma ow mernans cowlwrës. Nyns eus fordh may hyllyf agas rêwlya na fella.”
“A dus dhâ,” yn medh an den o in le Arawn, “omgùssulyowgh ha cafos pyw a dalvia bos tus dhymmo.”
“Arlùth,” yn medh an dus, “kettep onen a dal bos, rag nyns eus mytern dres oll Anown saw unsel ty.”
“Eâ,” yn medh ev, “neb a dheffo yn uvel, ewn yw y dhegemeres; ha neb na dheffo yn whostyth, bedhens constrînys dre nerth cledhydhyow.”
Hag ena kemeres omach an dus a wrug, ha dallath tryhy an wlas; ha ternos erbynn hanter-dëdh yth esa an dhyw wlascor in y allos ev.
Ha henna pàn veu gwrës, ev a gerdhas wor’tu ha’n tyller ordenys ha dos dhe Glyn Cuch. Hag ev pàn dheuth dy, Arawn, Mytern Anown a dheuth er y bynn, ha lowen ow an dhew dhe omweles arta.
“Duw re dallo dhis dhe wir,” yn medh Arawn, “rag dha gerensa dhymm. My re glêwas anodho, hag yn tefry, pàn dhyffy dha honen dhe’th wlascor,” yn medh e, “ty a wra gweles an pÿth oll re wrug avy ragos.”
“Pypynag oll re wrussys ragof, Duw re dallo dhys.”
Ena Arawn a ros dhe Pwyll Pensevyk Dyfed y ewn furv ha semlant, hag ev kekefrÿs a gemeras y furv y honen.
Hag Arawn êth wàr y hens tro ha’y lÿs in Anown; ha lowen o ganso gweles y goscar ha’y deylu, abàn na wrug aga gweles nans o bledhen; mès y ny wodhyens y vosa gyllys a’ga mesk, ha gansa nyns o marth moy ès kyns a’y weles ev ow tos. Ha’n jëdh-na a veu spênys gans lowender ha cowethas; hag ev a wrug esedha ha kêwsel orth y wreg ha’y uheloryon. Ha pàn veu gwell gansa cùsk ages gool, dhe gùsca yth ethons. Ev a hedhas y wely ha’y wreg êth dhodho. Kensa ev a wrug omgêwsel gans y wreg hag omry dhe dhallyans ha kerensa gensy.
Mès henna hy ny’n profsa nans o bledhen. Hag indella hy a brederys: “Abarth Duw, py ken brÿs usy dhodho haneth ages dell veu dhodho oll an vledhen?” Ha predery pell an dra a wrug hy. Ha wosa hy dhe bredery an dra, ev a dhyfunas ha kêwsel orty, ha dywweyth, ha tergweyth, ha gorthyp vÿth oll ny’n jeva dyworty. Yn medh ev, “Prag na vynta kêwsel orthyf?”
“My a lever dhis,” yn medh hy, “abàn na wrug avy leverel kemmys i’n tyller-ma nans yw bledhen.”
“Prag?” yn medh ev, “mès ny re beu prest ow kêwsel.”
“Mewl re’m bo,” yn medh hy, “mars o dallyans pò omgows intredhon ny oll an vledhen bys newher, a’n pryjweyth ny dhe vos mailys i’n hudhes, ha ty heb trailya dha fâss dhymm unweyth.”
Hag ena ev a brederys: “Duw Arlùth, an coweth a’m beu – ass yw crev ha lel y gerensa!” hag ena y leverys dh’y wreg, “Arlodhes,” yn medh ev, “bÿth na woffyth blam dhymm. Duw bedhens test, ny wrug vy na cùsca na growedha genes rag bledhen kyns newher.”
Hag ena derivas oll an darfos dhedhy a wrug ev. “Re Dhuw a’m ros,” yn medh hy, “ty re worras in ewn gwir dalhen fast i’n coweth-na, abàn wrug ev sevel orth antel an corf ha bos lel dhys.”
“Arlodhes,” yn medh ev, “hèn o an preder a’m beu pàn wrug avy tewel genes.”
“A henna nyns o marth,” yn medh hy.
Pwyll Pensevyk Dyfed kefrÿs a dheuth dh’y dir ha gwlascor ha dallath govyn orth bryntynyon an wlas fatell via y rêwl an vledhen-na, ha’y hevelly orth an pÿth re bia kyns.
“Arlùth,” yn medhans y, “dha gortesy ny veu bythqweth mar veur; ny veusta bythqweth mar hegar; ny veusta mar barys dhe ranna dha bÿth ha’th vreus ny veu bythqweth gwell ages dell veu i’n vledhen-ma.”
“Abarth Duw,” yn medh ev, “rag oll an dader a’gas beu why a dal grassa dhe’n den re beu genowgh trigys; rag ot indella re beu an dra.”
Hag ena Pwyll a dherivys pùptra orta. “In gwir, Arlùth,” yn medhans y, “ro grâss dhe Dhuw bos genes cowethas a’n par-na ha na wra sconya dhyn ny an rêwl re’gan beu an vledhen-ma.”
“Na wrav y sconya, abarth Duw,” yn medh Pwyll.
Hag alena rag, an dhew vytern a wrug dhe vos crev an gerensa o intredha ha pùbonen an dhew a dhanvonas mergh, ha milgeun, ha falhunas ha pùb tegyn oll a alla bos plegadow dh’y gela. Ha drefen ev dhe driga an vledhen-na in Anown ha rêwlya ena mar dhâ, hag unnya an dhyw wlascor in unn jëdh dre y golonecter ha gallos, y collas an hanow Pwyll Pensevyk Dyfed hag ev o gelwys Pwyll Penn Anown alena rag.
Unn prÿs may feu Pwyll in Arberth, y bennlÿs, yth o gool darbarys dhodho, ha lu brâs a dus o ganso. Ha wosa an kensa debry sevel in bàn rag kerdhes a wrug Pwyll, ha mos wàr benn gorseth a-ugh an lÿs, o gelwys Gorseth Arberth.
“A Arlùth,” yn medh onen a’n lÿs, “an orseth-ma yw reveth; neb den bryntyn, pynag vo, a esetho warnedhy, nyns â alena na wharfo onen a dhyw dra – ev a’n jevyth bomennow ha brewyon, pyken ev a wel marthùsyon.”
“Own ny’m beus a gafos bomennow pò brewyon,” yn medh Pwyll, “in mesk lu a’n par-ma. Mès marthus mar pÿdh, dâ via genef y weles; yth av dhe’n orseth hag esedha.”
Esedha a wrug wàr an orseth. Hag ev pàn o va esedhys ena, y a welas gwreg wàr geyn margh pòr wynn, meur y vrâster, ha gwysk owr splann a baly in hy herhyn, ow tos in rag wàr an fordh veur ryb an orseth. Yth esa an margh ow qwaya hell ha compes, dell hevelly dhe’n re-na a’s gwelas, hag ow tos adâl an orseth.
“A dus,” yn medh Pwyll, “eus nebonen ahanowgh a aswon an varhoges?”
“Nag eus, Arlùth,” yn medhans y.
“Êns onen er hy fynn rag gothfos pyw yw,” yn medh ev.
Onen a sevys in bàn ha pàn dheuth er hy fynn wàr an fordh, hy o tremenys dresto. Ev a wrug ponya wàr hy lergh scaffa galla hag ev wàr droos. Mès dhe voy yth o y doth, dhe bella yth o hy adhyworto. Ha pàn welas na della dhodho màn hy holya ev a dhewhelys dhe Pwyll ha leverel, “Arlùth, ny dal dhe dhen vÿth hy holya wàr droos.”
“Hèn yw gwir,” yn medh Pwyll. “Kê dhe’n lÿs; kemmer an kensa margh a welyth ha kê in rag wàr hy lergh.”
Ev a gemeras an margh ha mos in rag. Ha dos bys in gûn o gwastas ha leven, ha kentrynna y vargh. Ha seul voy yth inias y vargh, dhe bella yth o hy adhyworto. Bytegyns hy ny hevelly mos uskyssa ages kyns. Y vargh ev a dhalathas fyllel; hag ev pàn wothfa bos stappys y vargh ow qwanhe, dewheles a wrug dhe Pwyll.
“Arlùth,” yn medh ev, “holya an arlodhes ny dal màn. My ny aswon i’n pow-ma uskyssa margh ès hemma ha’y holya ny amownt dhymm.”
“Ren ow enef,” yn medh Pwyll, “res yw bos neb hus omma. En ny tro ha’n lÿs.”
Y teuthons dhe’n lÿs ha spêna an jëdh-na. Ha ternos y a sevys in bàn ha spêna an jëdh-na kefrÿs, bys pàn veu termyn debry. Ha wosa an kensa debry, yn medh Pwyll, “Ny a wra mos, an keth re may feun ny de, dhe benn an orseth. Ha ty,” yn medh e dhe onen a’y goscar, “dro genes an uskyssa margh a wodhes i’n pras.” Ha’n maw a wrug indella.
Y a hedhas an orseth ha’n margh gansa. Ha pàn êns y esedhys y a welas an wreg wàr geyn hy margh, ha’n keth gwysk adro dhedhy, ow tos wàr an keth fordh. “Ot omma’n varhoges de,” yn medh Pwyll. “Bÿdh parys, a vaw, dhe wothfos pyw yw hy.”
“Arlùth,” yn medh ev, “henna my a wra yn lowen.” Gans henna an varhoges a dheuth adâl dhedha. Indella an maw a eskynas wàr y vargh, ha kyns ev dhe omsettya in y dhyber, yth o hy tremenys, hag yth esa spâss intredha. Mès hy thoth nyns o moy ès dell o an jëdh kyns. Ena ev a worras y vargh dhe gerdhes, ow tyby hy drehedhes yn scon ha henna in despît dhe doth clor y vargh. Mès henna ny dylys dhodho màn; ev a ros ytho an fronnow dh’y vargh. Ha whath ny dheuth nes dhedhy ages dell o pàn êth wàr y gamm. Ha dhe voy yth inia ev y vargh, dhe bella yth esa hy adhyworto. Whath hy ny wrug marhogeth uskyssa ages kyns. Ev pàn welas na della dhodho hy holya, dewheles a wrug dhe Pwyll.
“Arlùth,” yn medh ev, “an margh ny yll gul ken ès dell welsys.”
“My a welas,” yn medh Pwyll, “na dal màn dhe dhen vÿth hy châcya; ha, re’m ena, yth esa dhedhy negys orth nebonen wàr an wûn-ma, hy gorthter mara’s gassa dh’y dherivas. Gwren ny dewheles dhe’n lÿs.”
Dhe’n lÿs y teuthons ha spêna’n nos-na gans ilow ha gool, par dell o plegadow dhedha. Ha ternos y a wrug omdhydhana erna veu termyn debry. Ha pàn veu due an boos, yn medh Pwyll, “Pyma’n lu êth de ha degensete dhe benn an orseth?”
“Otta ny, a Arlùth,” yn medhans y.
“En ny,” yn medh ev, “dhe’n orseth hag esedha ena. Ha ty,” yn medh ev dhe vaw y vargh, “gwra dybra ow margh yn tâ, ha deus ganso toth dâ dhe’n fordh ha dro inwedh ow hentrynnow genes.” An maw a wrug henna.
Dos dhe’n orseth a wrussons hag esedha. Ha nyns esens y ena ma’s termyn cot kyns ès gweles an varhoges ow tos wàr an keth fordh, i’n keth maner, ha’n keth toth.
“A was,” yn medh Pwyll, “my a wel an varhoges. Ro dhymm ow margh.”
Eskyna a wrug Pwyll wàr y vargh ha kettel veu eskynys, yth o hy tremenys dresto. Trettya wàr hy lergh a wrug ev ha gasa y vargh dhe derlemmel yn jolyf. Hag ev a dyby y tothya bys dhedhy wàr an nessa pò tressa lamm. Mès ny dheuth nes dhedhy ages kyns. Ev a inias y vargh ha gul dhodho ponya uskyssa galla, bytegyns y whelas na della màn hy holya. Ena yn medh Pwyll, “A voren, rag kerensa an den moyha a gyrry, gorta vy.”
“Gortaf yn lowen,” yn medh hy, “hag yn tefry y fia dhe les an margh mara’s govynses solabrÿs.” Sevel ha gortos a wrug an voren ha têwlel wàr dhelergh an rann a’y fennwysk a gudha hy mir. Ha hy a viras warnodho, ha dallath kêwsel orto.
“Arlodhes,” yn medh ev, “a ble osta devedhys, ha pleth esos ow mos?”
“Ow mos yth esof wàr ow negycyow,” yn medh hy, “ha dâ yw genef dha weles sy.”
“Ow dynargh dhys,” yn medh ev. Hag y prederys na veu tecter oll an moronyon ha’n gwrageth bythqweth re welsa ma’s bohes orty hy.
“Arlodhes,” yn medh ev, “a vynnyth jy leverel dhymm neppÿth a’th negycyow?”
“Mynnaf, abarth Duw,” yn medh hy. “Ow kensa negys yth o whilas dha weles jy.”
“Ot an gwella negys dhymmo vy,” yn medh Pwyll, “a alsesta dos in y gever. Hag a vynta jy leverel dhymm pyw osta?”
“Mynnaf, Arlùth,” yn medh hy. “Rhiannon, myrgh Hefeydd Hen ov, hag y a vynnas ow ry dhe unn gour a’m anvoth. Mès ny vynnys gour vÿth oll, ha henna awos ow herensa orthys sy; na ny vynnaf kemeres onen na whath, marnas ty a’n nagh. Ha rag gothfos dha worthyp ow tùchya an dra-ma y teuth omma.”
“Ren ow enef,” yn medh Pwyll. “Ot omma ow gorthyp dhis: mar’m be dêwys inter oll an gwrageth ha’n moronyon usy wàr an bÿs, dha dhêwys dhejy a vynsen.”
“In gwir,” yn medh hy, “mar pÿdh henna dha vodh, gwra ambos dhe’m metya kyns my dhe vos rës dhe wour aral.”
“Dhe gyns y hyllyf gul henna, dhe voy y fÿdh plegadow genef,” yn medh Pwyll, “ha ty, gwra settya an jëdh ha’n tyller a vynny.”
“Gwrav, Arlùth,” yn medh hy. “Bledhen a’n nos-ma in lÿs Hefeydd Hen y whrav dhe vos darbarys gool, may fo parys pàn dhyffy jy.”
“Yn lowenek,” yn medh ev, “my a wra gul warlergh an ambos-na.”
“Arlùth,” yn medh hy, “trig yn yagh, ha porth cov a’th tedhewadow. Ha lemmyn yth av dhe ves.” Indella y a wrug dyberth, ha Pwyll a wrug dewheles dh’y deylu ha’y goscar. Ha pypynag oll a wrussons orto govyn adro dhe’n voren, prest ev a wre trailya an cows dhe neppÿth ken.
Wosa henna y a wrug spêna’n vledhen erna veu devedhys an termyn. Ena Pwyll a omdhyghtyas avell onen a’y gans marhak. Ev êth in kergh bys dhe lÿs Hefeydd Hen, ha dos dhe’n lÿs, hag yth esa lowena meur a’y wovys ev ha cùntellyans brâs a dus, ha joy ha darbar meur er y bynn, hag oll an lÿs ha’y gevoth a veu gorrys in dann y worhemmyn. An hel o parusys hag y teuthons dhe’n mosow. Hag i’n vaner-ma y whrussons esedha. Hefeydd Hen wàr an eyl tu dhodho ha Rhiannon wàr an tu aral; ha wàr aga lergh pùb onen herwyth y dhegrê. Debry hag eva ha kêwsel a wrussons.
Hag y ow tallath gôlya wosa an boos, y whelsons ow tos ajy gwas brâs, gellrudh y vlew, kepar ha pentern, ha gwysk a baly in y gerhyn. Ha pàn dheuth bys in cres an hel, ev a dhynerhys Pwyll ha’y gescowetha.
“Wolcùm dhis, abarth Duw, a goweth, ha kê esedha,” yn medh Pwyll.
“Nag av,” yn medh ev. “Tantor ov, ha gul ow negys my a vynn.”
“Gwra yn lowen,” yn medh Pwyll.
“A Arlùth,” yn medh ev, “orthys jy yma ow negys, ha rag y pesy my re dheuva omma.”
“Pandra wovynta orthyf, pynag a vo, mara saffo dhe’m gallos, henna ty a’fÿdh.”
“Ogh!” yn medh Rhiannon. “Prag y ressys gorthyp a’n par-na?”
“Indella in ewn gwir ev a’n ros, Arlodhes, adhyrag an vryntynyon,” yn medh an den.
“A goweth,” yn medh Pwyll, “pÿth yw dha wovenek?”
“An wreg moyha a garaf, ty a vynn cùsca gensy haneth. Ha rag hy gorholy hy ha’n daffar ha’n gool usy omma, deuvef.” Gortos yn tawesek a wrug Pwyll, abàn na’n jeva gorthyp vÿth oll.
“Taw myns a vynny,” yn medh Rhiannon. “Bythqweth ny veu den moy gocky y skians ès dell veusta jy.”
“Arlodhes,” yn medh ev, “ny wodhyen pyw o va.”
“Ot an den a vynsens ow ry dhodho erbyn ow bodh,” yn medh hy. “Gwawl mab Clud, den kevothak ha ganso lu tus arvow. Hag abàn wrusta leverel an pÿth a leversta, ro vy dhodho rag na vo meth dhys.”
“Arlodhes,” yn medh ev, “ny wòn py par gorthyp yw henna: nefra ny allaf vy gul an pÿth a leveryth.”
“Ro vy dhodho ev,” yn medh hy, “ha my a vynn gul ma na’m caffo bynytha.”
“Fatell vÿdh henna?” yn medh Pwyll.
“My a wra gorra y’th torn sagh byhan,” yn medh hy, “ha gwith henna genes yn tâ. Hag ev a wra gorholeth parusy an gool ha’n kyffewy. Ha henna ny sev in dha allos. Ha my a vynn ry an gool dhe’n teylu ha’n coscar,” yn medh hy, “hag indella a vÿdh dha worthyp in y gever ev. A’m govys vy ow honen,” yn medh hy, “my a vynn gruthyl ambos ganso dhe gùsca genef unn vledhen a’n nos-ma: hag in penn an vledhen,” yn medh hy, “bÿdh omma, ha’n sagh genes, ha’th cans marhak i’n avallon awartha. Ha pàn vo va in cres y lowender ha gôlya, deus ajy dha honen ha dyllas othommak in dha gerhyn, ha’th sagh i’th torn, ha na wovyn tra vÿth marnas an sagh leun a voos. Ha mar pÿdh gorrys ino oll an boos ha dewas usy i’n seyth keverang-ma,” yn medh hy, “my a vynn gul ma na vÿdh leuna ès kyns. Ha wosa ev dhe dêwlel meur ino, ev a wra govyn orthys: ‘A vÿdh leun dha sagh tejy byttëth?’ Ty lavar, ‘Na vÿdh, erna saffo in bàn den bryntyn, meur y bÿth, ha gwasca an boos i’n sagh gans y dreys, ha leverel: ‘Lowr re beu gorrys omma.’’ Ha my a vynn gul dhodho mos ha trettya an boos i’n sagh. Hag ev pàn ello dy, ty trail an sagh, bys mayth ella ev dres y benn i’n sagh. Hag ena colm adhystowgh cronow an sagh. Ha bedhens helgorn dâ adro dhe’th vriansen, ha pàn vo va kelmys i’n sagh, wheth dha gorn, ha henna bedhens sin intredhos sy ha’th varhogyon. Y pàn glêwons wheth dha gorn, gwrêns omsettya wàr an lÿs.”
“A Arlùth,” yn medh Gwawl, “y coodh dhywgh ry dhybm gorthup dhe’n govenek.”
“Myns a wrusta govyn,” yn medh Pwyll, “hag a seffo dhe’m gallos dh’y ry, ty a’n kev.”
“Goweth,” yn medh Rhiannon, “in mater a’n gool ha’n darbar eus omma, my a ros henna dhe dus Dyfed ha dhe’n teylu ha coscar eus omma. Henna ny asaf dhe vos rës dhe dhen vÿth. Mès bledhen wosa haneth, ytho, y fÿdh darbarys gool i’n lÿs-ma dhyso jy, goweth, may cùsky genef.”
Gwawl a gerdhas dhe ves ha mos dh’y direth. Ha Pwyll a dheuth dhe Dyfed. Hag y a wrug spêna’n vledhen-na, in kettep penn bys pàn veu termyn an gool in lÿs Hefeydd Hen. Gwawl mab Clud a dheuth dhe’n gool o dhodho darbarys, ha hedhes an lÿs, ha lowen êns y orto. Pwyll Penn Anown ha’y gans marhak kefrÿs a dheuth dhe’n avallon, kepar dell worhemynnys dhodho Rhiannon, ha ganso an sagh. Gwysca skethennow truethek in y gerhyn a wrug Pwyll, ha pawgennow meur sqwerdys wàr y dreys. Ha pàn wothfa aga bos ow tallath eva, wosa an debry, y teuth in rag dhe’n hel; hag ev devedhys bys in cres an hel, y tynerhys Gwawl mab Clud ha’y gescowetha, tus ha benenes.
“Duw re soweno dhis,” yn medh Gwawl, “ha wolcùm osta.”
“Arlùth,” yn medh Pwyll, “Duw re dallo dhe why. Yma genef negys orthys.”
“Wolcùm dhe’th negys,” yn medh ev, “ha mar pÿdh doth an govenek a wreth dhymm, ty a’n kev yn lowenek.”
“Doth yw, a Arlùth,” yn medh ev. “Ny wovynnaf lemen awos nown, ha’n pÿth a wovynnaf yw an sagh byhan a welyth leun a voos.”
“Govenek clor lowr yw henna,” yn medh ev, “ha ty a’n kev yn lowenek. Degowgh boos dhodho,” yn medh ev. Nyver brâs a servysy a sevys in bàn ha dallath lenwel an sagh.
“A goweth,” yn medh Gwawl, “a vÿdh leun dha sagh tejy nefra?”
“Na vÿdh abarth Duw,” yn medh ev, “awos myns a vo gorrys ino bÿth, mar ny sev in bàn onen a bew tireth ha rychyth, ha trettya gans y dreys an boos usy i’n sagh, ha leverel ‘lowr re beu gorrys omma’.”
“Ow campyor,” yn medh Rhiannon dhe Gwawl mab Clud, “sav in bàn desempys.”
“Sevel me a vynn yn lowen,” yn medh ev. Y sevys in bàn ha gorra y dreys i’n sagh ha Pwyll a drailyas an sagh may feu Gwawl dres y benn ino, ha degea an sagh uskys, ha kelmy an cronow, ha whetha y gorn. Gans henna, ot an coscar ow settya wàr an lÿs, ha kemeres pùbonen a’n coscar a dheuth gans Gwawl, ha gorra warnedha pùb y garharow y honen. Ha Pwyll a wrug têwlel dywarnodho an cloutys ha’n pawgennow sqwerdys ha’n skethennow oll. Ha pùbonen a’y goscar, pàn dheuthons ajy, y a weskys bomm wàr an sagh ha govyn, “Pÿth eus omma?”
“Brogh,” yn medhan y. Ha henna a veu an gwary a wrussons gruthyl: gweskel pùb y vomm wàr an sagh. Pùbonen pàn dheuth, a wovynnas, “Py par gwary yw hemma?”
“Gwary Brogh in Sagh,” yn medhans y. Hag i’n eur-na y feu gwaries kensa Brogh in Sagh.
“Arluth,” yn medh an den i’n sagh, “mar mynses goslowes orthyf, ny goodh dhys ow ladha vy in sagh.”
Yn medh Hefeydd Hen, “Ev a lever gwir: ewn via goslowes orto rag ev ny dhendyl hemma.”
“Eâ, yn tefry,” yn medh Pwyll. “My a vynn gul herwyth dha gùssul in y gever.”
“Hòm yw cùssul dhis ytho,” yn medh Rhiannon. “Yth esos in savla may coodh dhys hebaskhe tantoryon ha menstrels. Ev gwrêns royow dhedha i’th le dhejy; ha ty kemmer mewghyow ganso bÿth ma na whila diala warnas. Ha hemma a vÿdh kessydhyans lowr.”
“Ev a’n jevyth henna yn lowen,” yn medh an den i’n sagh.
“Ha my inwedh a’s kemmer yn lowen,” yn medh Pwyll, “pàn yw cùssul Hefeydd ha Rhiannon.”
“Hòn yw an gwella cùssul dhyn ny,” yn medhans y.
“My a’s kemmer,” yn medh Pwyll. “Whila dhyso jy mewghyow.”
“Ny â ragtho,” yn medh Hefeydd, “erna vo delyfrys y dus may hallons y mos ragtho.” Ha gans henna ev a veu delyfryes mes a’n sagh, ha’y dus vas a veu dygelmys.
“Govyn lemmyn y vewghyow orth Gwawl,” yn medh Hefeydd. “Ny a wor pana re a dalvia kemerys ragtho.” Ha Hefeydd a wrug rol henwyn an mewghyow.
Yn medh Gwawl, “Ty dha honen gwra ordna dha ambos.”
Yn medh Pwyll, “Lowr yw dhymmo vy an pÿth a veu ordnys gans Rhiannon.” Worth an kevambos-na, ytho, y feu sensys an mewghyow.
“Dhe wir, Arlùth,” yn medh Gwawl, “brewys ov ha shyndys yn harow, ha my a vynsa omwolhy, ha dre dha gummyas my â in kerdh. Ha my a wra gasa tus vas in ow le, may worthebons ragof in pùptra a wovynny.”
“Dâ yw,” yn medh Pwyll, “ha ty gwra indella.” Gwawl êth in hens tro ha’y direth. An hel a veu [erlewys] rag Pwyll ha’y goscar ha rag coscar an lÿs kefrÿs. Yth ethons dhe’n mosow hag esedha. Ha kepar dell wrussons esedha bledhen an nos-na kyns, indelma y whrussons esedha in kettep onen an nos-ma. Y a wrug debry ha gôlya, ha’n termyn a dheuth mayth ellens cùsca. Ha Pwyll ha Rhiannon êth dh’aga chambour ha spêna’n nos-na gans lowena ha cosoleth.
Ha ternos in yowynkneth an jëdh, “Arlùth,” yn medh Rhiannon, “sav in bàn ha dallath plegya dhe’n menstrels ha na wra sconya nagonen hedhyw a wovynno orthys.”
“Hemma my a wra yn lowen,” yn medh Pwyll, “ha hedhyw ha pùptëdh oll hedre vo sensys an gool.” Pwyll a sevys ha taw a veu gelwys. Ev a pesys oll an dantoryon ha menstrels may teriffens an pÿth a vynnens, hag ev a leverys dhedha y’s tevia hebasca pùbonen anedha herwyth y vodh ha’y sians. Ha henna a veu gwrës. Ha’n gool pàn o due, “Arlùth,” yn medh Pwyll dhe Hefeydd, “der dha gummyas, my a vynn mos in hens wor’tu ha Dyfed avorow.”
“Kê, ha Duw re’th soweno. Gwra settya dëdh ha termyn may teffo Rhiannon wàr dha lergh.”
“Abarth Duw,” yn medh Pwyll, “ny a wra mos alemma warbarth.”
“Indella ty a vynn, Arlùth?” yn medh Hefeydd.
“Indella my a vynn, ren ow thas,” yn medh Pwyll.
Ternos y a lavuryas wor’tu ha Dyfed ha hedhes Lÿs Arberth, le mayth o gool dhedha darbarys. Omsevel a wrug an wlas hag ow tos dhedha nyverow meur tus ha benenes in mesk gwelhevyn an tir. Rhiannon ny asas na den na benyn na ros hy dhodho ro splann: delk py bysow py men a bris. Hag y a rêwlyas an wlas gans sowenyans an vledhen-na ha’n nessa.
Hag i’n tressa bledhen tus vryntyn an wlas a dhalathas bos cudhys, ow qweles den kemmys a garsons heb flogh, hag ev arlùth ha broder mêthryn dhedha; hag y a’n gelwys aragtha. Ha’n tyller may whrussons dos warbarth o Preseleu in Dyfed.
“Arlùth,” yn medhans y, “ny a wor nag osta mar yonk avell re a’n dus i’n wlas-ma, hag yma own dhyn na’th fÿdh has a’n wreg eus genes. Rag henna, kemmer gwreg aral, may’th fo has anedhy. Durya bys vycken ny yllyth; ha kyn kyrry bos kepar dell osta, ny vynnyn y wodhaf.”
“In gwir,” yn medh Pwyll, “ny veun ny unnyes napell, ha lies hap a yll codha. Hockyowgh an dra alemma rag bledhen; ha bledhen a’n termyn-na ny a dhierbyn arta, ha my a vynn gul herwyth agas cùssul.” An ambos a veu indella.
Kyns ès dos dyweth an termyn, mab o dhodho genys, ha genys in Arberth yth o va. Ha’n nos mayth o genys, gwrageth a veu gorrys rag gôlyas an mab ha’y vamm. Ha nyver an gwrageth re bia degys dhe’n chambour o whe. Y a wrug gôlyas rann a’n nos; bytegyns, kyns hanter-nos cùsca a wrussons in kettep penn, ha heb dyfunans kyns ès bos culyak clêwys. Ha pàn dhyfunsons, y a wrug miras orth an le may whrussons gorra an mab, ha nyns esa ena màn!
“Ogh,” yn medh onen a’n gwrageth, “an mab re beu kellys!”
“Eâ,” yn medh aral, “ha bohes vÿth an dial mar pen ny leskys ha ledhys rag an mab.”
Yn medh onen a’n gwrageth, “Eus cùssul dhyn a dra i’n bÿs?”
“Eus,” yn medh unn aral. “My a wor cùssul dhâ.”
“Pÿth yw honna?” yn medhans y.
“Gast ky carow eus omma,” yn medh hy, “ha kelyn dhedhy. Gwren ladha re a’n kelyn hag ura fâss Rhiannon gans an goos, ha’y dêwla hy, ha gorra an eskern ryb hy scoodh, ha’y hùhudha a ladha’n mab, ha ny yll hy hy honen kêwsel erbynn agan whe.” Hag orth an gùssul-na y triksons.
Ha tro ha’n myttyn Rhiannon a dhyfunas ha leverel, “A wrageth, ple ma’n mab?”
“Arlodhes,” yn medhans y, “na wovyn orthyn ny adro dha vab. Nyns eus ahanan gesys tra na hen ma’s goliow ha brewyon, ha ny owth omdêwlel genes. Diogel yw na welsyn bythqweth kemmys nerth in unn wreg dell usy inos jy. Ha ny della dhyn màn strîvya genes. Ty re dhyswruk dha vab dha honen; na wra y wovyn orthyn ny.”
“Rag trueth!” yn medh Rhiannon. “Abarth an Arlùth a wor pùptra, na leverowgh gow er ow fynn. Duw, a wor pùptra, a wor bos henna gow. Own mar a’s beus a’n dra, re’m enef, ny a vynn agas dyffres.”
“Yn tefry,” yn medhans y, “ny vynnyn kemeres blam dhyn ny awos den vÿth.”
“Tru! Govy!” yn medh hy. “Ny’gas bÿdh pystyk ha why ow leverel gwiryoneth.” Mès in despît oll dh’y lavarow, ha teg ha truethek, ny gafas marnas an keth gorthyp gans an gwrageth.
Wosa henna, Pwyll Penn Anown a sevys, ha’y deylu, ha’y goscar, rag keles an dra-na ny allas. An whedhel êth dres oll an pow hag oll an vryntynyon a’n clêwas. Ena an vryntynyon a dheuth in kettep penn rag dysqwedhes ken arâg Pwyll, ha’y besy a worra dhe ves y wreg, awos an drog-ober dyveth re bia gensy gwrës. Hèm yw an gorthyp a ros Pwyll dhedha: na’s teva ken rag govyn orto a worra dhe ves y wreg, marnas hy bos heb flogh. “Mès flogh hy a’s teves, dell wòn, ha ny vynnaf dyberth adhyworty. Mar qwrug cammweyth, gwrêns penys ragtho.”
Indella Rhiannon a elwys dhedhy dyscadoryon ha tus fur; hag abàn o gwell gensy gul hy fenys ages strîvya cas orth an gwrageth, hy fenys hy a gemeras. Ot omma’n penys a veu gorrys warnedhy: res o dhedhy triga i’n lÿs-na in Arberth bys in penn seyth bledhen. Hag yth o marghven wor’tu avês dhe’n porth. Res o dhedhy esedha in y ogas pùptëth ha leverel oll hy hammweyth dhe vyns a dheffa – an re-na a alser tyby na’n godhyens kyns – ha profya dhe seul anedha a’n desîrya, dhe gyffewysy hag estrenyon kekefrÿs, aga don wàr hy heyn bys i’n lÿs. Mès henna ny asa dhedhy nagonen scant vÿth oll. Hag indella y whrug hy spêna rann a’n vledhen.
Hag i’n termyn-na Teyrnon Twryf Liant o arlùth wàr Gwent Is-coed, hag ev o an gwella den i’n bÿs. Hag in y jy yth esa casek, ha nyns o i’n wlas na margh na casek tecka agessy hy. Ha pùb Cala’Mê dhe nos hy a wre denythy ebal, ha bythqweth ny wodhya den vÿth pyth ella an ebal-na.
Unn nos Teyrnon a gowsas orth y wreg. “A wreg,” yn medh ev, “pòr wocky on ny pùb bledhen, ow casa dhe goll ebylly an gasek heb cados nagonen anedha.”
“Pÿth a yller y wul orth henna?” yn medh hy.
“Haneth yw Cala’Mê dhe nos,” yn medh ev. “Dial Duw re bo warnaf mar ny wòn pana jevan eus ow ladra an ebylly.” An gasek ev a wrug dhe vos gorrys in marghty, hag ev y honen a omwyscas in arvow ha dallath gôlyas an nos-na. Hag in dallath an nos gasek a’s teva ebal, brâs, teg y form, heb nàm, esa ow sevel a’y sav. Sevel in bàn a wrug Teyrnon ha miras orth brâster an ebal, ha pàn wrug indella ev a glêwas tros meur, ha warlergh an tros awotta dorn ewynek brâs ow tos dre fenester an chy ha dalhenna i’n ebal er y vongen. Ena Teyrnon a dennas y gledha ha trehy an vregh dhe ves er an elyn, may feu an rann-na a’n vregh, ha’n ebal, ganso i’n chy. Ha gans henna ev a glêwas meur tros, hag uja, an dhew warbarth. Egery an daras a wrug e ha stêvya warlergh an tros. Ny ylly gweles an ken anodho awos tewolgow an nos, mès y ponyas wàr y lergh ha’y holya. Hag y porthas cov ev dhe asa an daras yn egerys, ha dewheles ev a wrug. Ha ryb an daras otta mab byhan in y lysten, ha qweth a baly mailys in y gerhyn. Ev a wrug kemeres an mab dhodho, hag ot an mab o pòr grev a’y oos. Ena ev a brennas an daras ha mos bys i’n rom mayth esa hy wreg.
“Arlodhes,” yn medh ev, “in cùsk osta?”
“Nag ov, Arlùth,” yn medh hy. “Ow cùsca yth esen ha pàn dheuthys ajy my a dhyfunas.”
“Yma omma mab dhys,” yn medh ev, “mara’n mynnyth: onen na’th fe bythqweth.”
“Arlùth,” yn medh hy, “pana varthus yw henna?”
“Indelma re beu an dra,” yn medh Teyrnon ha derivas dhedhy oll an darfos.
“Arlùth,” yn medh hy, “py par dyllas eus adro dhe’n mab?”
“Qweth a baly,” yn medh ev.
“Mab dhe dus jentyl yw,” yn medh hy. “Meur a lowender ha wherthyn a’m bia, mar pe henna dhe’th vodh: my a vynsa gul dhe’m gwrageth assentya dhe’n dra ha kywhedhla ow bos gans flogh.”
“Yn acordys orthys yth ov yn lowen,” yn medh ev. Hag indella y feu gwrës. Y a wrug besydhya an mab, ha’n besydhyans o gwrës stag ena, ha’n hanow a rosons dhodho o Gwri Wallt Euryn. An gols o dhodho, yth o mar velen avell owr. An mab a veu megys i’n lÿs bys pàn veu unn bloodh. Ha kyns y vos unn bloodh y whodhya kerdhes yn tâ, hag ev o brâssa ages mab try bloodh a vo meur y devyans ha brâster. Ha’n mab a veu megys an nessa bledhen, pàn o mar vrâs avell mab whe bloodh. Ha kyns penn an peswora bledhen, ev a wre gobra an pajys mergh yn pryva, ma’n gassens dhe hùmbrank an vergh dhe’n dowrla.
“Arlùth,” yn medh y wreg dhe Teyrnon, “pyma’n ebal a veu sawyes genes sy an nos-na may kefsys an mab?”
“My a wrug gorhemmyn dhe’n wesyon mergh,” yn medh ev, “hag erhy dhedha a gemeres gwith anodho.”
“A ny via dâ, Arlùth,” yn medh hy, “gul may fo dovys, ha’y ry dhe’n mab? Rag i’n nos y kefsys an mab y feu genys an ebal a wrussys sawya.”
“Nyns av erbynn henna,” yn medh Teyrnon. “Gasaf dhys y ry dhodho.”
“Arlùth,” yn medh hy, “Duw re dallo dhys; y’n rov dhodho.” An margh a veu rës dhe’n mab, ha’n wreg a dheuth dhe’n pajys mergh ha’n dus esa ow qwitha an vergh, hag erhy dhedha gorra with a’n margh erna ve dovys erbynn an prÿs mayth ella an mab ha’y varhogeth. Ha henna ow cortos y a glêwas an nowedhys a Rhiannon ha’y fenys.
Hag awos an cafos a’n jeva solabrÿs, Teyrnon Twryf Liant a wrug goslowes orth an whedhel ha govyn harlych in y gever; hag ev a glêwas adhyworth lies huny a dheuth dh’y lÿs mar venowgh y feu an ola awos govyjyon a’n pÿth o wharvedhys dhe Rhiannon, hag awos hy fenys. Ena Teyrnon kefrÿs a brederys an dra, ha miras glew orth an mab. Ha dhodho yth hevelly dyworth y vir, bÿth na welsa hevelep brâssa inter tas ha mab ès dell o inter an mab ha Pwyll Penn Anown. Yth o Pwyll aswonys ganso rag ev re bia onen a’y dus kyns. Rag henna, prederow a dhalhennas ino a weles kemmys o an camm a veu ganso gwrës dre witha dhodho an mab, hag ev ow cothfos y vos mab dhe wour aral. Hag ev kettel welas y wreg yn pryva a leverys dhedhy nag o ewn dhedha gwitha gansa ha gasa mar veur pain dhe wre’ty mar vas avell Rhiannon awos an dra-ma, ha’n mab ow pos mab dhe Pwyll.
“Ha taclow try a’gan bÿdh dre wruthyl henna,” yn medh hy. “Grassow ha larjes rag lyfrya Rhiannon a’n penys yma hy ino, ha grassow dhyworth Pwyll rag maga an mab ha’y dhascor dhodho. Ha’n tressa tra, an mab, mar pÿdh jentyl y gnas, a vÿdh mab mêthryn dhyn ny, hag a wra myns a allo dhyn dhe les.” Ha wàr an gùssul-na y triksons.
Ha nyns o moy dewedhes ages ternos may whrug Teyrnon omdhyghtya ha ganso dew varhak aral, ha’n mab o an peswora, hag ev wàr an margh re bia rës dhodho gans Teyrnon. Ha kerdhes a wrussons wor’tu hag Arberth. Hag y ow nessa dhe’n lÿs, y whelsons Rhiannon yn esedhys ryb an marghven. Pàn dheuthons adâl dhedhy, “A Chyften,” yn medh hy, “nag ewgh na fella. My a vynn don pùb ahanowgh bys i’n lÿs. Ha hèm yw ow fenys awos my dhe ladha ow mab ow honen ha’y dhyswul.”
“A venyn vas,” yn medh Teyrnon, “ny vynn nagonen a’n re’ma mos wàr dha geyn, dell gresaf.”
“Êns neb a vynno,” yn medh an mab. “Nyns av vy.”
“In ewn gwir, ow enef,” yn medh Teyrnon, “nyns en ny.” Y êth in rag dhe’n lÿs. Hag yth esa lowena meur er aga fynn. Hag y a dhalathas darbary gool i’n lÿs. Yth esa Pwyll inwedh ow tos a oryon Dyfed. Y êth dhe’n hel hag omwolhy ha lowen ow Pwyll dhe weles Teyrnon, hag yth ethons hag esedha. Hag i’n vaner-ma y a wrug esedha: Teyrnon inter Pwyll ha Rhiannon, ha dew gescoweth Teyrnon wàr an tu aral dhe Pwyll ha’n mab intredha. Wosa y dhe dhebry hag y ow tallath eva, omgêwsel a wrussons. Hag in y omgows Teyrnon a wrug derivas oll an aneth adro dhe’n gasek ha’n mab, ha fatell veu megys an mab gans Teyrnon ha’y wreg avell aga mab aga honen.
“Hag a welta? Otta dha vab, Arlodhes,” yn medh Teyrnon, “ha pyw pynag a gêwsys gow ahanas, camm a wrug. Ha my pàn glêwys a’n govyjyon o warnas, keudh a’m beu, ha my a godhas in awhêr. Ha nyns eus nagonen a’n nyver-ma oll, dell dybaf, na aswono an mab bos mab dhe Pwyll,” yn medh Teyrnon.
“Nyns eus den vÿth nag yw certan a henna,” yn medh pùbonen anedha.
“Re’m ena,” yn medh Rhiannon, “henna mar pÿdh gwir, my a via delyfryes a’m prederow.”
“Arlodhes,” yn medh Pendaran Dyfed, “dâ y whrussys henwel dha vab Pryderi ha dâ y teleth dhodho Pryderi, mab Penn Anown.”
“Mirowgh,” yn medh Rhiannon, “a ny dheleth gwell dhodho y hanow ev y honen?”
“Pÿth yw an hanow?” yn medh Pendaran Dyfed.
“Gwri Wallt Euryn ny a worras warnodho.”
“Pryderi,” yn medh Pendaran Dyfed, “a vÿdh y hanow ev.”
Yn medh Pwyll, “Ewna yw henna: kemeres hanow adhyworth an ger a leverys y vamm pàn gafas nowedhys lowenek anodho.” Ha wàr henna y triksons.
“Teyrnon,” yn medh Pwyll, “Duw re dallo dhys ow maga’n mab bys i’n eur-ma, hag ewn yw dhodho y dylly dhys, mars yw den uhel.”
“Arlùth,” yn medh Teyrnon, “an wreg a’n magas, ha nyns eus den vÿth i’n bÿs moy hirethek wàr y lergh agessy hy. Ewn yw dhodho perthy cov ahanaf vy hag a’n wreg-na, ha’n pÿth re wrussyn gul rag y les.”
“My a’n te,” yn medh Pwyll, “hedre viv bew y fynnaf dha ventêna, ty ha’th pÿth, hedre saffo i’m gallos dhe ventêna ow fÿth ow honen. Ev pàn y’n jevyth gallos, ewna yw dhodho ev dha ventêna ès dell via dhymmo vy. Ha mars yw an gùssul-ma dâ genes jy ha gans ow thus, rag ty re’n magas bys i’n eur-ma, ny a vynn y ry dhe Pendaran Dyfed alemma rag, may whrello y vêthryn. Ha bedhowgh why, agas dew, cowetha ha tasvethow dhodho.”
“Cùssul dhâ yw henna,” yn medh pùbonen. Hag ena an mab a veu rës dhe Pendaran Dyfed, ha tus uhel an wlas a wrug cowethya ganso. Ha Teyrnon Twryf Liant ha’y gescowetha êth in kergh tro ha’y bow ha’y bÿth, gans kerensa ha lowena. Ha nyns êth heb bos provies dhodho tegynnow a’n tecka, ha margh a’n gwella, ha keun a’n pris uhella. Mès ny vynnas ev tra vÿth.
Ena y triksons pùb in y bow y honen, ha Pryderi mab Pwyll Penn Anown o mêthrynys dour dell dhegotho dhodho, bys mayth o an gwas gwella y gorf, ha’n tecka, ha moyha y skians a genyver gwary dâ, dres kettep onen i’n wlascor. Indella y whrussons spêna lies bledhen, bys pàn dheuth dyweth dhe vêwnans Pwyll Penn Anown, hag y ferwys.
Ha Pryderi a rêwlyas wàr seyth keverang Dyfed gans sowenyans, meurgerys gans y dus ha gans pùb huny in y gerhyn. Ha wosa henna ev a gemeras teyr heverang Ystrad Tywi, ha peder keverang Ceredigiawn, ha gelwyr an re-ma seyth keverang Seissyllwch. Ha wàr an cressyans-ma yth o va, Pryderi mab Pwyll Penn Anown, erna dheuth dhodho whans dhe dhemedhy. Ha’n wreg a dhêwysas o Cigfa, myrgh Gwyn Gohoyw, mab Gloyw Wallt Lydan, mab an Arlùth Casnar, onen a’n benternow a’n enys-ma.
Hag indelma y teweth an scoren-ma a’n Mabinogi.